حلقه ی یاران معلم کودکان آذربایجان
فضای سیاسی – اجتماعی ایران در سال های پس از کودتای ۱۳۳۲
فضایی منجمد و بسته بود و مخالفان در انزوایی نسبی نسبت به سیزده سال –
فضای جنجالی صحنه ی سیاسی کشور – به سر می بردند. این خود مقدمه ای بود
برای ظهور گروه های انقلابی که شاید چیزی برای از دست دادن در خود نمیدند.
صمد بهرنگی و دوستانش از جمله مخالفان حکومت بودند که در این فضا رشد کردند
و شروع راه دشوار مبارزه ی آنها را می توان از «دانشسرا» بررسی کرد.
در دانشسرا لوازم تحصیلی و پوشاک مجانی در اختیار کلیه ی دانش
آموزان گذاشته می شد. اغلب دانش آموزان شبانه روزی و پانسیون بودند و
کسانی هم که پانسیون نبودند، مبلغی پول تو جیبی به طور ماهیانه دریافت می
کردند. در سال های پس از کودتا صمد بهرنگی و بهروز دهقانی در دانشسرا ثبت
نام می کنند. اسد بهرنگی در کتاب «برادرم صمد بهرنگی» می نویسد : «در عرض
چند ماه چنان به هم نزدیک شدند که گویی سال هاست با یکدیگر دوست هستند…»،
«آن ها به کمک یکی دیگر از دوستانشان، روزنامه دیواری (خنده) را نوشته و به
دیوار زدند»، «آنها از همان زمان کودکی با هم مطالعه کردند، فکر کردند و
عاقبت راه مشترک برگزیدند.»