+0 به یه ن / بپسند
استاد شهریارین بیوگرافی سی تورک دیلینده
هارای نیوز - سید محمد حسین بهجت تبریزی « شهریار » ایران ( و آزربایجانین ) ملی شاعری و شرق عالمینین افتخاری 1285 بیر آیری روایته گوره 1283 هجری شمسی ایلینده تبریز شهرینده بیر عالیم خانواده ده دنیایا گوز آچدی .
اوستادین آنادان اولماسی ، ایراندا مشروطه حرکاتی ایله، مصادف ایدی .
او حرکت لرین کانونو تبریز شهری اولدوغو اوچون ، استادین آتاسی میر آقا خشکنابی کی تبریز شهرینده وکالت خاناسی واریدی . اوزده او جریانلارین مهم آدام لاریندان سایلیردی اوناخاطیر کی بوتون واختینی مشروطه انقلابینین خدمتینده اولسون ، بو قراره گلدی کی عائله سینی اؤز دوغما یوردو ، خشکنابا یولاسین.
او سببدن استاد خشکناب کندینه گئدیب و ائله او یئرده کیچیک یاشلی سید محمد حسین شهریارین ادبی فرهنگی خزینه سینین تمل داشلاری قویولدو و گئت گئده ، اونون بیزه هدیه وئردیگی آنا دیلنده شعرلری ، تورکو دیلینده شرف قازاندی .
استاد تبریزه دونن دن سونرا اوز قریحه سین شعر ساحه سینده آتاسی میر آقا خشکنابی قوردغو ادبی اوجاق لاردا بیلیندیردی بو یولدا هامیلارین تحسین و حیرتین و تشویقین قازاندی .
دئیرلره گؤره کیچیک یاشلی محمد حسین هر زمان شعر اوخویارمیش اونون سلامت لیگینه اوزرلیک یاندیرارمشلار . استاد شهریارین دئدیگینه گوره ، اونون ایلک شعرلری آنا دیلینده اولموش . نییه کی او زامانلار درس اوخوما آنا دیلینده اولورموش.
- اورنک اولاراق ، آنا دیلی کتابلاری ایدی کی آقای حسن رشدیه طرفیندن تدریس اولونوردو . -
استاد شهریار اوز روان طبعینی شعر ساحه سینده عالمه بیلدیره ندن سونرا ، ایرانیمیزین بیر سیرا مخصوص شرایطیندن آسیلی اولاراق فارسی دیلینده ده شعر دئمه گه باشلامیشدی.
ائله بو ساحه ده ده بوتون فارسی دیلی شاعیرلردن گوجلو گؤروندو. بو زمینه ده ، نیما یوشیج ، بیله سویله ییر:« باید بگویم شهریار تنها شاعری است که من می شناسم ».
دئمه لی یم:( ایراندا من بیر شاعر تانییرام اودا شهریاردیر)
هابئله استاد ملک شعرای بهار، استادین تعریفنده یازیر: ((شهریار یالنیز ایرانین افتخاردی دئییل. بلکه او شرق عالمینین افتخاردی دیر«. بو یولدا ایرانین بویوک یازیچی سید جمالزاده دئییر :«شهریار آخرین پاسدار شعر فارسی است » .
استادین یاخین دوستو و آذربایجانمیزین افتخاری ، استاد یدالله مفتون امینی بویورور:
«او میخانانین سونونجو پادشاهی ایدی ». تقریبا معاصر دورده اکثر فارس شاعری ،استادی تایید و تحسین ائله یب لر. موسوی گرمارودی شهریار را حافظ زمان و دکتر علیزاده شهریار را نقطه عطف زبان فارسی می داند .
ها بئله بیربویوک استاد سویله ییر : فارس شعری شهریاری الده ن وئرمه سی ایله ، فارس شعرینین سلسله سی منقرض اولدو.
بو سوزلرین رغمینه استاد شهریار اوز آنا دیلینده شعر دئمه سی ایله ، تازادان ، تورک دیلینین دامارلارینایئنی قان وئردی. او بیلدیردی کی بیر آرخا ، سو گلمیش اولسا امیدوار یئنه گلسین. طاغوت دورونده عقله گلمه ین بلالار بیزیم دیلین باشینا گلدی.
او دیلده یازیلان کتابلارا اوت ویریلدی،آنا دیلینده دانیشانلاردان مدرسه لرده جریمه لر آلیندی. آمما بیزیم شعورلو روشن فکرلریمیز ساکت قالمادیلار : استاد شهریاربو زمینه ده بویورور:
تورکونون جانینی آلمیشدی حیاسیز طاغوت
من حیاط آلدیم اونا ، حق اوچون احیاء ایلدیم
استاد شهریار فارس دیلنده شعر یازماغا باشلامادان اؤنجه سوی آدیندان فایدالانیب و زمانین مصطلح تخلص لری کیمی اوزو اوچون «بهجت» تخلوصونو سئچدی اورنک اولاراق
آشاغادا گلن شعرکی اوستاد شهریارا منتسب دیر و من او شعری استاد شهریارین یاخین و قدیم دوست لاریندان اولان رحمت لیک غلام اعدادی (غلام قصاب) جنابلاریندان آلمیشام سیزلره نقل ایله ییرم. نئجه کی بیلرسیز گئچمیش زامانلاردا اورجلوق ایامیندا ، افطارا یاخین تبریز شهرینده یاغلی کوکه ساتارمیش لار و اوجاسسی ایله چاغرارمیشلار:
دوه لرقاتار قاتار ، گل بالاوین دوه سین آپار .
«گل یاغلی دان آزقالدی ، گل یاغلی دان آزقالدی» ،
استاد شهریار ایله بوشعردن تاثیر آلاراق آشاغیدا گلن شعری سویله یب دیر:
یارب نیه خلق ائتدین بو قدر موسلمانی
جنس بشره نسبت بیر غول بیابانی
تریاکی و مشروبی ،سیگاری و قلیانی
ترجیح وئره ن دینه سر سامی وهذیانی
آی دولما بادنجانی آی دولما بادنجانی
همسایه اولوب گئتدی بیر کهنه پالاز قالدی
بدبخت عمی نین گویا اوندا پایی آز قالدی
پاریس ده کی لر تئللی ، تبریز ده کی داز قالدی
« بهجت» نیه ایرانین احوالی ناساز قالدی
گل یاغلی دان آز قالدی - گل یاغلی دان آز قالدی
آمما سونرالار استاد تهراندا طب ریشته سینده تحصیل آلارکن بو قرارا گلدی کی اوز و اوچون بیر اویغون تخلص سئچسین ایله او اوزدن ، اؤز مرشدی اولان حافظ و اونون دیوانینا ال اوزاتدی . استاد بو قرارا گلدی کی حافظین دیوانیندان بیر فال دوتوب و اورادا گلن واژه نی اوزنه تخلوص قبول ایله سین . اوندا بو شعر گلدی .
دوام عمر و ملک او بخواه از لطف حق، ای دل
که چرخ این سکه دولت به نام شهریاران زد.
او زمان استاد شهریار او تخلوصو اوزونه بویوک بیلیب، بیر دفعه ده تخلوص سئچمه ده بویوک حافظدن یاردیم ایسته دی ، اوندا ، حافظین دیوانیدان بو شعر استادا تخلوص سئچیلدی ...
«روم به شهر خود و شهریار خود باشم .»
بو دفعه شهریارین دئدیگینه گوره حافظ استادین تخلوصونون ((شهریار)) اولماغینا تاکید ائله یب ، حتی اونو تشویق ائله دی کی قایتسین اوز شهرینه و اورادا اوزو ایچون شهریار اولسون . بئله لیک له سید محمد حسین بهجت تبریزی ((شهریار)) تخلوصونو سئچدی او فارس دیلینده بیر قلله قالمادی کی فتح ائیله مه سین. ائله بواوزدن اونا حافظ ثانی لقبی وئریلدی.
استاد شهریار بیر مجلیسده کی من و فریدون حاصارلی و رضا حاصارلی واریدی بئله سویله دی : من ایندی حافظ ایله بیر کلاسدا وبیرمقامدایام.
فقط بیر فرقیمیز وارکی من اوندان 600 - 700 یوز ایل سونرا دنیایا گلمیشم، اونا گوره اوندان سونرا کی معلومات کی دنیادا یارانیب منیم اونلاردا آز چوخ اشرافیم وار و... خاطیرلادیق کی استاد شهریار فارس دیلینین مختلف قالیب لاریندا اوز قدریتینی هامی نین گوزونه چکدی او حتی شعر نو ساحه سینده کی اونون همشهریلری مثال اولاراق تقی رفعت و جعفرخامنه ای و حبیب ساحر و باشقالاری تبریزده باشلامیشدیلار و او زامان تهراندا یاشایان فارس دیللی اوستادلار بو نوع شعر دئمه گی بگنمه ییب و تقی رفعت و اونون دوام چی لاری نی انتقاد ائله ییر دیلر . استاد شهریار تقی رفعتین دامچیسی اولاراق «ای وای مادرم» منظومه سین فارس دیلینده و «سهندیه »شعرینی تورک دیلینده سویله دی.البته ده یئرمی ایل تقی رفعت دن سونرا ، نیما یوشیج آستارا شهرینده بو سبک ده تقی رفعت ین دا و چی سی اولاراق شعر دئمه گه باشلادی. بوزامان مقرض آداملار اوندان اونا گوره کی شعر نو دئمه گی آذربایجانلی لارا نسبت وئرمه سینلر ، رحمت لیق نیما یوشیجه پدر شعر نو لقبی وئردیلر. بیزجه نیما یوشیج پدرشعر نو یوخ بلکه پدر خوانده شعر نودور ویا فارسی شاعرلرین ایچینده پدر شعر نوسایلابیلر. آنجاق یئنه یئری گلنده بو زمینه ده آراشدیرماغا باشلایاجایق.
بو مقاله ده بیزیم تاکیدیمیز استاد شهریارین تورکو شعرلرینین موردینده اولاجاق.
بئله نظره : گلیر کی استاد شهریارین تورکو دیوانی اونون تورکو دیلینده دئییلن شعرلرینین هامیسی دگیل دیر. نیه کی دئدیک کی استاد شهریار اوز آنا دیلنده قاباقجیل شاعیرلرین دوام چی سی اولاراق کیچک یاشلاریندان باشلایاراق آنا وطنی آذربایجانین فرهنگ و فولکولورونون لاپ بکر و ال دگیله میش واژه لرینده آتا- بابا لاریندان قالان ادبی خزینه سیندن بیزه قیمتلی اینجی لر گتریبدیر. او اوز همشهرسی تیکمه داشلی خسته قاسیمن دوام چی سی اولاراق ، آذربایجانین شفاهی خلق ادیباتنان هر نه خاطیرلایردی اونلارین جیرگینی ((حیدرباباسلام)) منظومه سی وآیری تورکو شعرلرینده ، اوز بالالارینا میراث بوراخدی.
«حیدر بابایا سلام» منظومه سی طاغوت دورونده اویدورما و آللادیجی «وحدت ملی» شعاری آلتیندا ایران تورک لرینین دیل و فرهنگ و مدنیتی تاپدالانان زمان ، استاد شهریارین توسطی ایله لاییق جه سینه ایران تورک لرینین دوشمن لرینه قارشی محکم جواب اولدو. استاد شهریارین دالیسی جا ، حیدربابا مکتبی یاراندی بو مکتب بیر ایستی ائل اوجاقینا چئوریله رک بوتون ملی ستم دن جانا گلن ملت چی لر ، او هوادا ، استاد شهریار ایله سس سسه وئریب ، ایران تورکلرینین فرهنگی مرز لرینی یئنی دن محکم لندیر دیلر ائله بو اوزدن بوتون دوست و دشمن بیلدی کی، تورکلر ایراندا یالقیز آذربایجاندا یوخ بلکه اکثر یت اولدوغو حالدا ایرانین هر گوشه سینده واردیر لار. او بیلدیردی کی ایرانین هر هانسی بیر گوشه سینده بو دیله دانیشان وارسا او را بیزیم فرهنگی مرزیمیز سایلر.
استاد شهریارین دالیسی جا تقریبا اکثر تورک شاعیر لری بو سبک ده یازیب یاراتماغا همت گوستردیلر. بوتایین شاعرلرینه اوتایین شاعیرلری وباشقا تورک دیللی توپراقلاردا یاشایان شاعیرلر ده او سایاقدا ، حیدر بابا یا نظیره لر سویله دیلر.
مغنی لر حیدر بابانی دیل لر ازبری ائله دیلر. ها بئله نوحه و تعزیه
لرده، نوحه خوان لار اونون شعرلریندن فایدالاندیلار . «حیدربابا یا سلام»
منظومه سی ایله گوجلو سویلنمیشدی کی او منظومه یه دئییلن نظیره لرین
هامیسی اونون کولگه سینده قالدی .
حیدربابا منظومه سی بیر گون کوره سی کیمیدیر کی اوندان سورا پارلیان بوتون ادبی اولدوزلار اوندان نور آلیبلار .
دئدیک کی استاد شهریار ایلک شعرلرینی تورکو دیلینده سویله ییب دیر او اورتا یاشلاریندا حیدربابا منظومه سین سویله ییب. ها بئله استاد بو فانی دونیادان کوچن گونه قدر اؤز آنا دیلینه وفادار قالیب و بیزیم ادبی خزینه میزه تایسیز اینجی لر باغیشلامیشدی .
ائله بو بخشش لرین قارشیلیغیندا بوتون تورک دیللی خالقلار شهریاری اؤزلرینه میللی شاعیر بیلدیلر . او بیر ی طرفدن استاد شهریار، دیل دشمنلرینین طرفیندن عاغلا گلمه ین بلالارا راست گلدی . شوونیست لر اونون دیلی و دیوانی ایله دوشمنی ایدیلر . او اوزدن هر نه کلک وار ایدی ایشه سالدیلار تا اونون یازدیغی تورکو دیوانی نی نابود ائله سین لر .
بیزیم نظریمیزجه استاد شهریاردان قالان تورکو دیلده دیوانی ، استادین تمام و کمال تورکو شعرلرینین مصداقی دگیل .
بو شعرلر استادین او شعرلری دیر کی ، استاد اوردا – بوردا بو شعرلری اونا – بونا هدیه وئرمیشدی ائله بو یول ایله استادین ایندی کی الیمیزده اولان تورکو شعرلری دیل دوشمن لرینین طرفیندن قورونوب ساخلامیشدیر . استاد شهریار بویورور:
بیر سلقه لی اوغرو تاپیلمیش سا بو باشسیز یئرده
یئری وار شهریارداندا دولو دیوان آپارا .
بیزیم نظریمیز جه استاد او بیریسی تورکو شعرلرینی قورویا بیلمه ییب و دیل دوشمنلرینین طرفیندن چالینمیشلار.
باخین اوستاد بویورور :
تورکو اولموش قدغن دیوانیمیزدان دا خبر یوخ
شهریارین دیلیده وای دئیه دیوانیله گئتدی
آما شهریارین اوغروسو چوخ سلیقه لی و حساب اولموش اوغرودو،او بیلیر کی نه سئچیب نه آپاراجاق .
به قول فارس شعری : چو دزدی با چراغ آید گزیده تر برد کالا
آما شهریار بیر رندی دیر و رندانه او وضعی نشان وئریب و طاغوت دورونده کی خفقانلیغی بوندان آرتیق گؤسترمک اولماز . استاد شهریارین تورکو دیوانینی چالان مامور الینده حکم گتیریب حاکم زامان دان . استادا بیلدیریب کی تورکو دیلی قدغن . دیر او اوزدن شهریارین دیوانی نی دا ضبط اولونمالیدیر . علاجسیز شهریار بئله سویله ییر :
وئرردیک قدیم دیوانا عرضه ، ایندی
کیمه عرضه وئرمک بو دیوان الیندن.
شهریار بو احوالاتی بیر جورلوک ایله دوستلارینا چاتدیریر و بیلدیریر کی اونو اؤز ائوینده زیندانی ایئله یبلر و گئجه گوندوز گؤز آلتیندادیر .
شهریار بویورور :
ائویم زندانیم ماموروم اؤز ایچیمده
هارا قاچسین انسان بو زندان الیندن .
بئله بیر حالدا بو سؤزلر اوستادین دوستلارینین قولاغینا چاتیر آما دوست الیندن بیر زاد گلمیر نییه کی اودا داردادیر اودا زنجیرلنیب بولود قارا چورلو بیر شعرده استادا یازیر :
دئییرلر دیلبریم بولور قصریده
داردادیر آسیلیب تپه ساچیندان
قارداشیم داردادیر منی چاغیریر
شهریاربوینونا زنجیر وورارلار
چئینه رم گمیررم دارتیب آچارام
ایشله ییر قولوما دمیر پاخلالار
جان قارداش هله لیک باغیشلا منی .
دئیه سن اونوتدوم اسارتیمی
بیزجه ایراندا یاشایان بوتون تورکلر فشار و خفقان اثرینده اکثراّ یازدیقی اثرلری یا اؤزلری قورخودان یادا مستقیما دولت طرفیندن چالینیب دیر .
دژخیم رژیم دونه – دونه استاد شهریارین ایوینه باسقین ائدیر و اونون بوتون تورکو شعرلرین کیلرالیندن چالیر
یو زمینه ده شهریار باغیریر :
گئچن گئجه جین لر قوشون چکدیلر
من قورخودان جینقیریغم چیخمادی
یورقان اوسته منه سیریق چکدیلر
منده سیرتیق هئچ سیریغیم چیخمادی .
بو شعذرده استاد شهریار عالم آشکار دئییر کی : «گئچن گئجه دولت آژان لاری اونون ائوینه باسقین ائتدیلر تا اونون گؤزونون اوتون آلسینلار . » .
آما استاد بو سؤزلرینن سارسیلان دئییل اونون رسالتی پیامی چاتدیرماقدیر: بوموردده بویورور:
صوبح خیالیله خوروزلاندی کن
منده هوپ هوپ تک بیر آغیز بانلادیم
اما نه یازیق کی اودا اسلافی کیمی بانلاماقین دادین آنلاییب چونکی دوشمن لری اونو اولمایان شکنجه لره معروض قویوبلار :
یئنه بویورور:
قالمادی سالم منه ده قول قاناد
بانلاماغین منده دادین آنلادیم .
بوندان آشکار او وضعیتی نئجه نشان ورماق اولار ؟ استاد قول قابیرقاسینین ازیلمه سیندن خبر وئریر . او بو وضعده یولداشلارین کومکه و دردلشمگه چاغیریر . آما بیر کسدن خبر چیخمیر :
جوجه لریم گلمه دیلر یانیما
آغریمی آلدیم یانیما یانلادیم .
دقیقا استاد دئییر کی فشار و خفقان اثرینده هامی گئدیب اؤز لاکینا و هئچ بیر کسدن خبر یوخ به قول فارس شاعیری اخوان :
سلامت را نمی خواهند پاسخ گفت :
که سرها در گریبان است
...
زمستان است ، زمستان است .
استاد شهریاردان اؤز دوغما بالالارینا تقریبا 1900 بیت شعر تورکو دیلینده میراث قالیبدی . بیر حالدا کی صائب تبریزیدن حدودا 20000 بیت شعر تورکو دیلینده زمانین آفت لریندن جان قورتارمیش . و بوگون تورکو دیلینین دیرلی شعرلریندن سایلیر .
بیر آیری طرفدن باخاندا گؤرورک کی استاد شهریارین فارسی دیلینده یازیلان شعرلری حدودا 100000 یوز مین بیت دن آرتیق دیر. بیر حالدا کی استاد شهریارین اؤزو تصدیق ائله دیگی اوچون اوْ دورد ، بئش یاشیندا اولارکن ، ایلک شعرلرینی آنا دیلینده سویله ییب ، اورتا چاغلاریندا حیدربابا منظومه سین یارادیب و نئجه کی بیلیرسیز استادین الیمیزده اولان تورکو شعرلرینین اکثری عومرونون آخیر چاغلاریناعاییددیر. بیر آیری معنایا گؤره استاد عومرونون ایلک چاغلاریندان اوله نه قدر آنا دیلینه حورمت بسله ییب و او دیلده شعر یازیب دی .
ایندی بو سوال آرایا گلیر کی « بیر شاعیر کی عومور بویو آنا دیلینه حرمت بسله ییب و او دیلی دونیانین ان گؤزل و سئویملی دیلی بیلیب و گئجه گوندوز بو خزانه یه قیمتلی دورر دانه لری باغیشلامیشدی . نئجه اولا بیلر کی فقط مین دوققوز یوز بیت شعر دئسین ؟ او بویورور : تورکو دیلی تک سئوگیلی ایستکلی دیل اولماز
باشقا دیله قاتسان بو اصیل دیل اصیل اولماز
بو شعرین سویله یه نی ، تمامیله بیر میللی دویغولو روحیله اؤز دیلینی منیمسه ییر ها بئله بویورور :
فارس شاعیری چوخ سؤزلرینی بیزدن آپارمیش
و یا :
تورکون قوشونو قیصر رومی اسیر ائتمیش .
و...
استاد بو مرام ایله اؤز باخیشین و حرمتین آنا دیلینه آیدین – آشکار بلله ندیریر بونلار. ایله استاد اؤز موضعیندن ال گؤتورمور . او دونه ،دونه ،ایران مملکتیندن اولان خفقانی بیلدیریر
دئییر کی بورا دا هر یئر گئجه رنگیله قاریشیب و سویوخ هر یانی بورویوب . داها تاب گتیرمک مومکون دئییل :
بو گئجه من کی یاتا بیلمه ییرم
باشی باشلارا چاتا بیلمه یرم
گئجه میز صبح اولاجاق یا هله وار ؟
باخیرام هئی ساعاتا بیلمه یرم .
البته ایراندا فارس دیللی شاعیرلرده بو احواللاتی بیزه آیدینلادیللار :
مثال اولاراق ، فروغ فرخزاد دئییر:
من از کجا می آیم
که اینچنین به بوی شب آغشته ام
ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد.
ها بئله نیما یوشیج دئییر :
«گئجه دیر باخ گئجه دیر»
استاد شهریار بو اجتماعی سیخینتیدان عومور بویو ضرر گؤروب او تهراندا طب رشته سینده اوخویارکن : «الا تهرانی یا انصاف می کن » شعرینی سویله میشدیر.
ائله او علته گؤره دانشگاهدان قوولدو. او دانشگاها قایتماسیندان اوترو چوخ آدامدان یاردیم ایسته ییر. او نیشابوردا ایرانین تبعید اولموش نقاشی کمال المولک دن ده یاردیم ایسته ییر اوندا کمال الملک دئییر :
«کل اگر طبیب بودی سر خود دوا نمودی »
بیزیم نظریمیز جه بو فیکیر کی استاد بیر قیزا عاشیق اولور و اونا گؤره دانشگاهدان قوولور دوز اولابیلمز. طاغوت دولتی استاد شهریاری آنا دیلی ، آذربایجانا حرمت بسله دیگی اوچون دانشگاهدان و طب رشته سیندن محروم ایله ییر . استاد دولتین الیندن قاچار کن ، او شهرده ، بو شهر ده باش ساخلاییر . آخیردا آناسی سایلان تبریز شهرینین قوجاغینا قایدیر .
استاد دئییر :
تهرانین غیرتی یوخ شهریاری ساخلاماغا
قاچمیشام تبریزه تا یاخشی – یامان بللنسین .
استاد شهریارین انقلاب دان سونرا یازدیغی تورکو شعرلرینین موردینده امکانی اولورسا و واختی گلدیکجه آراشدیریب یازاجاییق .
حمید احمد زاده (تئلیم خانلی )
منبع :