هر ایل مهر آیینین بیرینده مدرسه لر آچیلیب، آتا-آنالار اوشاقلارین ساواد قازانماق اوچون هر گون درسه گؤندریرلر. والدین یوخسا اوشاقلار، هانسی چوخ استرسلی دیر دئمک اولماز. آنجاق آنا دیلینده اولمویان کیتابلاری اوخوماق مجبوریتینده قالان اوشاقلاردا داها آرتیق استرس دالغالانیر. کیلاسلاردا، اؤز عاییله ایله توپلوملاریندا دانیشان دیلدن اؤزگه یاشیان اوشاقلاردا درین ایکیلیک یارانیب دوغما استعدادلاری ساواد قازانارکن، ایچرلرینده اؤلوشوب آرادان گئدیر. یازیلمیش کیتابلاردا ائشیدیلمیش ناغیللار، بایاتیلار، آتالار سؤزو ایله آنالار نازلاماسیندان هئچ نه یازیلماییب. بئله جه مدرسه لرده اؤرگشیلن دیل، ائشیکده کی ایلگیلرین یاردیمجیسی اولابیلمییب اوشاقلاری داها آرتیق یالقیز یاشادیر.

بوتون اؤیرتیم بیلگینلری، اوشاقلارین گلیشمه سینده، دوغما استعدادلارینین چیچکلشمه سینده، دوزگون ایلگی قورماسیندا ها بئله توپلومون قوراللاریلا اخلاقیاتینین یئریمه سینده، آنا دیلین اؤستون دیرینه تاکید ائلییبلر. بوگونه قدر نسیللرین آراسیندا گئچیلن یاشام، بیر تسبیحین دنه لری ساییلسا آنا دیلی اونون ساپیدیر.

بوگون اؤلکه میز ایران دا یاشایان تورکلرین ان اؤستون ایستکلریندن بیری آنا دیلی دیر. دولتین بوینونادیر بو ایستکی یئرینه یئتیرمکله میلیونلارجا تورک آتا، آنا لارین گؤزون ایشیقلاندیریب اوشقلارینا چیچکلنمک ایمکانی یاراتسین. هامی گؤزلییریک هانسی مهرین بیرینده آنا دیلیمیزده اوخوللاردا درس دئیله جک؟!

فارسجا بیلمیین ساوادسیز دیر!!

بیر گون زنگانلی حورمتلی بیر دوستوم اؤز آتاسیندان بیر خاطره دئدی. آتاسینین آتاسی حاجا گئدنده، عاییله سینی خبرسیز قویماییب حاجین احوالاتین اولارا آچیخلاییم دئیه مکه دن زنگانا تئلقرام وورور. زنگانین تئلقرامچیسی گلن نقطه-خط لری یازی دیلینه چئویریب منیم الیمه وئررک، آتانا بیر سؤزون وار دئ یازیم گؤندریم دئیه او ایستی هاوادا سنی گؤزلور، دئدی. منده تلم تلسیک دئدیم هرنه دن فیکرین راحات اولسون هامی ساغ سلامت گلمینی گؤزلییر. دئملی سؤزوم چوخ اولسادا آنجاق بیلیردیم تئلقرام دا قیسساجاسینا دیمه لییم، الینده کی دسته نی تاقیلدادماغا باشلاییبب منیم ساوینی مکه یه گؤندردی. تئلقراملارین پولون وئریب آتامین گؤندردیگی سؤزلری آنام گیله اوخویوم دئیه ائوه قاییتدیم. عمی، دایی، خالا ایله بیبی اوغلان- قیز لاریم، باجی قارداشلاریملا بیرلیکده کوچه باشیندان گؤزلییردیلر، منی گؤرجک های کوی دوشدو. بیر آناآنا ..دییه رک ائوه ساری قاچدی. ائوه یئتیشدیکده، بوتون قوهوم اقرابانین بیزه ییغیشدیق لارینی گؤردوم. اونلاردا منی گؤردوکده، نه خبر دئیه سروشدولار.

آتام مکه دن ایکی خط تلقرام گؤندریب دئدیم ائلجه اوخوسون دئیه تئلقئرانی عمیمه وئردیم. عمی جان تئلقئرامی آلیب اؤپوب کاغاذین آراسین چوخ سلقه لی آچدی. یازی لارا بیرآزجا باخیب باشین قالدیریب منه باخدی بو نه دیلده یازیلیب؟ فارسجادیر دئیه سوروشدو. والله ائله تلقرامچی بونو منه وئردی دئییب اوتوردوم. عمیم قارداشینا باخدیقدا، اونون دا فارسجا بیلممه سینی بیلن عمی، هاردان ساوادلی تاپاق ایندی، دئدی؟ اوگون آخشاما قدر زنگانین کوچه باجاسین گزیب ده بیر ساوادلی تاپا بیلمدیک. من گزه رک عمیم ده ائوده اوشاق لاری دانلاییردی، گؤروسوز نه گونه قالمیشیق بو شهرده بیر نفر ساوادلی ایکی خط مکهدن گلن تبرریکی بیزه اوخویا، تاپا بیلمیریک. درس اوخویوب ساواد قازانمالی سیز، وای حالینیزا بیر گون اوخولا گئدمیه سیز….

مین لرجه بئله خاطره ائشیدیمی سینیز، بئلجه مینلرجه اوشاق فارسجا اوخویوب یازماغی ساواد ایناندی. آنجاق بیرنفر ده نیع تئلقئرام تورکجه دئییلدی دئیه سوروشمادی!؟

اوخول دا تورکجه درس دئییلسین یاخشیی دیر یوخسا اوشاق لاریمیزلا کؤرپه لیک دن فارسجا دانیشساق؟

اوشاغیم تورکجه نی هر نئجه اولسا اؤرگشه جک قوی مدرسه ده فارسجانی راحات دانیشسین دئیه، اؤز اوشاق لارین دیل آچاندان اؤنجه فارسجا دانیشدیران آتا، آنا لار دا واردیلار.

دئیه سن بس هئچ زامان، مدرسه لرده تورکجه درس دئییلسین، بو آداملارین فیکرینه چاتمییب! دونیالیق آراشدیرمالار گؤستریر بئله دوشونن آتا، آنالار یولو تام ترسینه گئدیرلر. سؤزسوزدور بئله اینامدا اولان لار اؤزلری معلول ساییلیب، عیللت دئیل لر. یعنی بونلار تورکجه درس دئیلسین دئسه لر تزه او بیری دیلداشلارینا قاتیلیب بو ایشین اولماغین ایش باشیندا اولانلاردان گؤزلیه جکلر. آنجاق قوندارما تبلیغات لارین اؤنونده دورماساق گئتدیکجه اؤزوموزده اونو ایناناجاییق.

بوتون آراشدیرمالار، اینسانلارین اؤز آنا دیللری ایله فیکر ائلییب دوشوندوک لرینی گؤستریب. یعنی ائله اؤزونوزو نظر ده آلین سیز دونیانین هر یئرینده اولورسانیز، هر نئچه دیل بیلیرسینیز، یئنه ده اؤز دوشونجه خلوتینیزده تورکجه فیکیرلشیب پروگرام تؤکه جکسینیز. بو سیزین دوشونجه نیزین تورک اولدوغونو ثبوت ائدیر.

تورکجه دیلی ایلتصاقی، فارسجا تحلیلی بیر دیل دیر، بو ایکی دیل چوخ فرقلی دورومدا دایانیرلار. میثال چون تورکجه ده هئچ زامان اؤنکیمیز یوخدور، فعللرین کؤکو هر زامان لا هر شخص ده ثابیت اولوب دئیشیلمز. آنجاق فارسجادا ائله دئیل، ” پیشیریر ” سؤزجویونون فارسجاسی ” میپزم ” اولور، ” پیشیردیم ” پختم، یعنی «پخت» کؤکو بعضی یئرلرده دئییشیلب «پزه» دؤنور و چوخلو بئله میثال لار. تورکجه ده بیزیم ربط سؤزوموز «که» کلمه سینه تای یوخدو.ر یانی بو جمله «آتا، آنا لار کی اوشاق لارین فارسجا دانیشدیریر اولارین دوشونجه قورولوشون بیر بیرینه قاتیرلار.» بئله یازیلمالی دیر « اوشاق لارین فارسجا دانیشدیران آتا، آنا لار، اولارین دوشونجه قورولوشون بیر بیرینه قاتیرلار». تورکجه قیراماتیکا قوراللارینی بیلمیین ائلجه فارسجانی مدرسه ده اؤریرنن اوشاق یوزلرجه بئله یالنیشلار بئینینده قورولوب دوشونجه سیستیمی بیر بیرینه قاتیر. بیزیم ایلکین آتا، آنالاریمیز تورکجه دیلده دانیشان دان بری بوتوولشمک (پروسه تکامل) اؤزه بوگون بیزیم سویوموزون فیکر، دوشونجه ایله دویغو سیستیمی بو دیلین قوراللاری لا تؤکولوب. بوتون چابالیان لاردا بوتوولشمک پروسه سی اونلاری چاغداش دوروم لارینا چاتدیریب.

آوروپا بیرلیگینده ایتالیان دان اینگلیسجه یه چئویرمک ۱۵ نفر ایتالیانلی مفسرین اوستونده بیر آراشدیریلیب. بوتون مفسرلر انگلیسجه نی تام دورو دانیشیردیلار. بو آراشدیرمادا، اولارا آنا دیل لرینده گؤستریلن سؤزلر باشقا دیلده گؤستریلنده بیین چالیشمالاریندا اینانیلماز فرقلرین یارانماسی گؤرونوردو. آراشدیرماچی لار، ۱۷۰ میلی ثانیه سؤزلرین گؤسترمگیندن سونرا بیر پیک، الکتریکال چالیشمالاردان بئیینین سول بولومونده، حرف لری سؤزجوک لرین بیر بؤلومو اولاراق معنالاری چئویریلممیشدن تانییان قسمتینده، ثبت ائدیرلر. بو بیین دالغالاری سؤزلر ایتالیان اولان زامان، مفسرلر بو دیلی ۵ یاشدان اؤنجه اؤرگشمیشدیلر، چوخ اوجا بیر پیک یارادیرلار. میلان شهرینین میلانو-بایکوکا (Milani-Bicocca) بیلیم یوردونون ایدارکی الکتروفیزیولوژی پروفسوری، آلئس مادو (Alice Mado Proverbio) دئییب: «بو تاپدیقلار، بئین کؤرپه لیک ده اؤیرنن دیلی نئجه فرقلی اونودوب آنماغین (خاطیرلاماغین) گؤستردی». یعنی میللی دیل الکتریکال چالیشمالاری آرتیران بیر سیرا بیرلیکلر بئیینده یارادیر. آلئس، بیزیم آنا دیلیمیز، دوشونمگه، خیال و دیوغولانماقا ایشلتدیگیمیزه دیل، دئییب دیر.

بئلجه کؤرپه اوشاقلاری فارس دانیشدیرماق، اونلارین بئیین گلیشمه سین ائتگیلندیریب اونلاردا ایکیلیک یارادیر. بئیین اؤز بوتوولشمیشقوراللاری لا قاباقا گئتمک ایزنی اونون گئری قالماسینا بیر مانع اولور. مین لرجه ایل نسل لر دولانیب بیزیم بینیمیز بو قوراللارلا بسلنیب و بئیینین دئییشیلمه سی مینلرجه ایل چکر. یانی بیر سویو تورک اولان اوشاغین آناسی تورکجه ده دانیشدیرماسا، اونو بئیینی التصاقی دیر و تورکجه دوشونور. بو سؤزلر سوی سئومک دئییل تام فیزیولوژیکی، بوتون سوی لارا حاکیم اولان بحث دیر.

مدرسه لرده تورکجه اوخونسا اوشاق لار اؤز آنا دیللرین قایدالی اؤیرنسه لر ایکینجی، اؤچونجو دیلی آز زاماندا، راحاتجاسینا اؤیرنیب قوللانا بیلرلر. یونیسفین ۲۰۱۲ کنگره سینین اؤچونجو بندینده ده ، آنا دیلینده گوجلو تمل تیکمک، ایکینجی دیلین داها راحات اؤیرنمه سینه سینه یاردیمجیل اولماسی قئید اولونوب.

ائشیتدیک لری یازییا چئویرمک، یازینی اوخویوب آنلامین دویماق بئجریشلری، آنا دیلینده اوخویان اوشاق لار، سس سیمگه لری ایله یازی سیمگه لرین تئز توتوشدورا بیلمک اؤچون آز زمان دا یارانیب گوجلنیر. کیلاس آنادیلینده اولاندا اؤیرتمن له اؤیرنن لرین آراسیندا دئییلمک دانیشیقا دونوب اورتاق اؤیرتیم فضاسی یارانیر.

باشقا دیلده درس دئین اؤیرتمن لرین کیلاسی، اؤیرنجی لرین بحثه قاتیلمامازلیغینا گؤره کنفرانسا دؤنر. اوشاغلارین کیلاس دا سوسقون قالماغلاری ایله بحث لره قاتیلمامازلیقلاری اولارین ارکینلیگین توکندیریب باشقا توپلوم لاردا دا سوسدورار.آیری اؤزدن ده اؤیرتمن اؤز دیئدیگی درسینی باشا دوشمگین بیلمز.

دیل کیملیگین قوروقجوسودور

بوگون اوخونولمایان دیلین کئچن یازیلاری اوخونماز صاباحینادا بیرزاد یازیلماز بئلجه بودیلده دانیشانلارین ایلگیسی قیریلار. میللتلرین مدنی، تاریخی، اسطوروی ایله کولتوول کئچمیشلری چئشیدلی عصیرلرده، زنجیرین حلقه لری تک یارانان ناغیللار، شعرلر ایله آتالار سؤزلرینده سیخیشیب، چاغداش یاشایانلارا چاتیب اونلارین کیملیگین تانیدیریر. هر توپلوم اؤز گله جک نسلینین کیملیگین قوروماسا کولتورل یوروشلرین اؤنوندن اودوزوب اؤزونه عایید اولان اخلاقیاتی اومابیلمز. بوگون بیزیم اوشاقلار اسپایدرمنی، باربینی، سیندریلانی، شرک ایله باشقا باتی دا یارانان قوندارما اویونجاقلاری اؤز کئچمیشلرینده اولان ایگیدلردن داها آرتیق تانیرلار. بیزیم اوشاقلار مدرسه ده، اؤز ائولری ایله توپلوم لاریندا دانیشیلمایان بیر دیلی اؤیرنیرلر. بو دیل اونلاری اؤز کیملیکلریندن اوزاق سالیب نسیل لر آراسیندا قیریقلیق دوزنلییر.

ائولرده یاشیان آتا، آنا، بویوک آتالار لا آنالارین اوشاقلارا اوخویان اوخشامالار، ناغیللار، بایاتیلارلا… اونلارین کیملیگن قورویوب دیل اؤیرتیم لرینده، ایلگی قورماق بئجریشلرین، اؤز ایچرلرینده کئچیلن دویغولارین دیله گتیرمسین گلیشدیرلر. بیر آیری باخیشدان دا اؤزگه دیلده اؤیرتیم گؤرمک، اوشاقلارین الین اؤز ائولرینده اولان اؤیرتیم ایمکانلاریندان اوزوب تحصیل گوجونون هامیسی معلیم ایله اوشاغین اؤز اوستونه دوشور. هر بیر ائشیدیلمیش ناغیلین یازماسی اوشاقین دیل اؤیرتیملیگین گوجلندیریب اونون ایلگیسین عاییله سیله سیخلاشدیریر.