معرفی مشاهیر آزربایجان/ جبار باغچه بان

تولد: 1264 شمسی- ایروان (قفقاز)
وفات: 4 آذر 1345 شمسی

هارای نیوز - مشاهیر آزربایجان - باغچه‌بان مبدع روش آموزش ناشنوایان در ایران و پایه‌گذار آموزش و پرورش پیش از دبستان و از پیشگامان فرهنگ و ادبیات کودکان است. پدر و جد وی از اهالی تبریز بودند. باغچه‌بان تعلیم و تربیت زنان و کودکان را مهم می‌شمرد و به رغم مخاطرات موجود، پنهانی به تدریس سرِخانة دختران می‌پرداخت. از اولین آثار او برای کودکان داستانهای منظوم « قیزیللی یاپراق» (برگ زراندود) و «بایرامچیلیق» (مژده‌رسانی عید) است. همچنین در روش‌های تدریس خواندن و نوشتن و آموزش ناشنوایان، سیزده اثر از وی منتشر شده‌است. آثار او به زبان ترکی بالغ بر دوازده کتاب است که از آن میان، ترجمة رباعیات خیام، به نام رباعیات آذری خیام، ارزش خاصی دارد. رباعیات باغچه‌بان، که در 1337 به چاپ رسید، آیینة افکار و فلسفة زندگی اوست.

 

پروفسور رحیم رحمان‌زاده

 

پروفسور رحیم رحمان‌زاده پایه گذار جراحی مدرن ارتوپدی و تروماتیک ارتوپدی در سطح بین‌المللی و رئیس مرکز بین‌المللی جراحی مفاصل و استخوان برلین، اصالتاً آذربایجانی و متولد شهرستان شبستر است. وی در ۱۸ سالگی به ترکیه رفت و تحصیلات پزشکی عمومی خود را در استانبول ترکیه گذراند. پس از آن برای تکمیل تحصیلات تخصصی خود در رشته جراحی عمومی و جراحی تصادفات ارتوپدی راهی آلمان شد. رحمان زاده در دانشگاه ماینز به مقام پروفسوری نایل آمد و از سال ۱۹۷۳ ریاست کرسی جراحی دانشگاه برلین را برعهده گرفت. او به عنوان پایه گذار جراحی مدرن ارتوپدی ، تکنیک‌های جراحی خاص در این رشته را ابداع کرد. پروفسور رحمان زاده درحال حاضر به عنوان پرزیدنت سمینارهای اروپایی و جهانی مقام پرزیدنتی جمعیت جراحان ارتوپدی تصادفات و سوانح ، جمعیت جراحان پلاستیک آلمان و جمعیت جراحان عمومی این کشور را نیز برعهده دارد. این همه در حالی است که تاکنون هیچ تبعه خارجی موفق نشده است به این مدارج علمی در کشور آلمان دست یابد.

 

پروفسور محسن هشترودی

 

 

 

تولد: 1286 شمسی - تبریز
وفات: 13 شهریور 1355 شمسی - تهران

محسن هشترودی از ریاضی‌دانان معاصر ایران بود که در مدرسه دارالفنون در تهران تحصیل، و مدرک دکترای خود را در ریاضیات از دانشگاه سوربن در فرانسه دریافت کرد. پس از بازگشت به تهران، مقام استادی دانشسرای عالی، ریاست دانشگاه تبریز و ریاست دانشکده علوم دانشگاه تهران را عهده‌دار بود. پروفسور هشترودی مهارت زیادی در بیان اصول و پدیده‌های علمی و فناوری‌های جدید به زبان ساده داشت و با نوشته‌ها و سخنرانی‌های خود می‌توانست با قشر بزرگی از جامعه ارتباط برقرار کند و مفاهیم اصلی دانش و فناوری را به آنان منتقل نماید. تخصص پروفسور هشترودی در زمینه هندسه دیفرانسیل بود. مهمترین اثر علمی نگاشته شده توسط محسن هشترودی، پایان‌نامه دکترای او در زمینه هندسه دیفرانسیل است، که در آن یکی از مدل‌های ریاضی استادش (کارتان) را تعمیم داد که امروزه به نام «اتصال هشترودی» شناخته می‌شود. جدای از پژوهش علمی، پروفسور هشترودی به عنوان یک متفکر منتقد و ریاضیدان نامدار ایرانی، دارای اهمیت نمادین و شخصیتی اثرگذار در جامعه علمی معاصر ایران بوده است.

 

پروفسور محمود آخوندی

تولد: 1312 شمسی - اهر

محمود آخوندی نخستین پروفسور حقوقی ایران است و جایگاه او در « حقوق » ایران زمین یکتاست. نظرات او نوین و نقدهایش علمی است. در اغلب رخدادهای مرتبط با حقوق شهروندی، نشریات معتبر نظرات او را منعکس می کنند.اثر معتبر و معروف او به نام « آیین دادرسی کیفری » کتاب اول « حقوق » است. پروفسور آخوندی دکترای حقوق خود را از دانشگاه سوئیس اخذ کرده و سوابق علمی و اجرایی پربار و درخشانی دارد.

 

 میرزا حسن رشدیه

میرزا حسن تبریزی (۱۲۳۰ تبریز - ۱۳۲۳ قم) مشهور به رشدیه از پیشقدمان نهضت فرهنگی ایران در سده قبل بود. وی نخستین موسس مدارس جدید در تبریز و تهران بود، او را پدر فرهنگ جدید ایران نامیده‌اند. حاجی میرزا حسن رشدیه با توصیه و مشورت پدرش که از روحانیان بود تصمیم گرفت که به جای رفتن به نجف و خواندن درس طلبگی روانه استانبول و مصر و بیروت گردد و آموزگاری نوین را یاد بگیرد. او به بیروت رفت و در آن جا سبک نوین آموزش الفبا و دروس جدید مانند حساب و هندسه و تاریخ و جغرافیا را آموخت.  وی تالیفات متعدد دارد از جمله: بدایةالتعلیم، نهایةالتعلیم، وطن دیلی (به ترکی آذربایجانی)، تاریخ شفاهی، شرعیات ابتدایی، جغرافیای شفاهی.

محمدعلی تربیت

میرزا محمدعلی خان تربیت (۶ خرداد ۱۲۵۶، نوبر تبریز - ۲۷ دی ۱۳۱۸) روزنامه‌نگار و دولت‌مرد ایرانی، مؤسس کتابخانه تربیت، از آزادی‌خواهان و روشنفکران آذربایجان و از فعالان انقلاب مشروطه. تربیت در هشتمین دورۀ مجلس شورای ملی (۱۳۰۹)  به نمایندگی از طرف مردم تبریز انتخاب شد و در دوره‌های نهم تا دوازدهم نیز همین مقام را داشت. محمدعلی تربیت در ۲۷ دی ۱۳۱۸ در تهران درگذشت.

 

سید محمد حسین بهجت تبریزی
        (شهریار)

تولد: 1285 شمسی - روستای خشکناب
وفات: 27 شهریور 1367 شمسی

سید محمد حسین بهجت تبریزی در روستای خشکناب در بخش قره چمن آذربایجان متولد شد. پدرش حاجی میر آقا خشکنابی و از وکلای مبرز و مردی فاضل و خوش محاوره و از خوش نویسان دوره خود و کریم الطبع بود. او در اوایل شاعری بهجت تخلص میکرد و بعداْ دوباره با فال حافظ تخلص خواست که دوبیت شاهد از دیوان آمد و خواجه تخلص او را شهریار تعیین کرد. او تحصیلات خود را در مدرسه متحده و فیوضات و متوسطه تبریز و دارالفنون تهران گذراند و تا کلاس آخر مدرسه طب تحصیل کرد و به مدارج بالایی دست یافت. استاد شهریار پس از هشتاد و سه سال زندگی شاعرانه پربار و افتخار در ۲۷ شهریور ماه ۱۳۶۷ به ملکوت اعلی پیوست و پیکرش در مقبره الشعرای تبریز که مدفن بسیاری از شعرا و هنرمندان آن دیار است به خاک

 

پروین اعتصامی

 

پروین اعتصامی شاعر گرانمایه ایران در سال 1285 خورشیدی در تبریز تولد یافت. ادبیات فارسی و عربی را با مهارت هر چه تمام در نزد پدر آموخت. استعداد و قریحه لبریز او از هفت سالگی بروز کرد. این شاعر معاصر با آن که از وی دعوت شد با طبعی بلند ورود به دربار را نپذیرفت و مدال وزارت معارف ایران را رد کرد. اشعار وی بیشتر در مورد مسایل اجتماعی و ظلم و بیداد شاهان و فقر عمومی می باشد. پروین در سال 1320 و در سن 35 سالگی، رخ در نقاب خاک کشید.

 

 

سید ابوالقاسم نباتی

 

نباتی زاده سال ۱۱۹۱ هجری در روستای اوشتبین از توابع شهرستان جلفا است. او حدود هفتاد سال عمر کرد و درسال ۱۲۶۲ هجری درگذشت. او شاعری عارف و استادی ماهر است که هم‌تراز غزلیات حافظ و رباعیات خیام شعر سروده است. جمع اشعار به‌جامانده از نباتی به پنج هزار بیت بالغ می‌گردد که تقریبا نصف آن فارسی و نصف دیگر ترکی است. اشعار نباتی در جمهوری آذربایجان و قفقاز و ترکیه و ایران طرفداران بسیاری دارد.

 

صائب ‌تبریزی

پدر صائب‌ از کسانی است که در سال‌ 1017 که‌ شاه‌ عباس‌ به‌تبریز آمده‌ طبق‌ دستور او از تبریز کوچید و در عباس‌آباد اصفهان‌ ساکن‌ گردید. صائب‌ از ایام‌ کودکی در اصفهان‌ تحصیل‌ علوم‌ گوناگون‌را وجهة‌ همت‌ خود قرار داد و مدارج‌ عالی کمالات‌ را طی‌نمود و آثار پربهایی به‌ فارسی و ترکی از خود به‌ یادگارگذاشت.

 

شیخ محمود شبستری

شیخ سعدالدین محمود بن امین الدین عبدالکریم بن یحیی شبستری از عرفا و شعرای نامی قرن هفتم و هشتم هجری است. او در قرن 7 و 8 هجری و در عصر حکومت ایخلخانان می‌زیسته است. شبستری در سال ۷۲۰ هجری در ۳۳ سالگی وفات یافته و در شبستر مدفون شد.

 

حکیم قطران تبریزی

قطران‌ در قریة‌ شادباد تبریز پا به‌ عرصة‌ هستی نهاد و در تبریز به‌ تحصیل‌ علم‌ و کمالات‌ همّت‌ ‌گماشت. این‌ حکیم‌ و عارف‌ نامی به‌ سال‌ 465 از دار فانی رخت‌ بربست و‌ در مقبرة‌الشعرای سرخاب‌ تبریز مدفون‌ است‌.

همام‌ تبریزی

قدوه‌العلماء و المشایخ‌ همام‌ الدین‌ محمد تبریزی ازمفاخر ساحت‌ ادبیات‌ آذربایجان‌ است که از منصب‌ و مال‌ به‌ کلی‌اعراض‌ نموده‌ و در سال 714 هجری در سن 116 سالگی بدرود حیات‌ گفت‌. همام‌ درمقبرة‌الشعرای تبریز به‌ خاک‌ سپرده‌ شده‌ است‌.