هارای نیوز : وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی از اصلاح آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان آور خبر داده و گفته است که به زودی شرایط جدید مشاغل سخت و زیان ‌آور ابلاغ می‌شود.

به گزارش خبرنگار هارای نیوز ، ضعف بینایی، کاهش شنوایی، آسیبهای جسمی و حرکتی، بروز مشکلات قلبی ‌عروقی و تنفسی، انواع فشارهای عصبی و مواردی از این دست از جمله پیامدها و آسیبهای ناشی از کار در حرفه‌های سخت و زیان آور است؛ آسیبهایی که می‌تواند حتی با گذشت سالها پس از بازنشستگی در افراد بروز کند لذا به جهت جلوگیری از فرسایش جسمی و روحی افراد، قانون مشاغل سخت و زیان آور پیش بینی شده تا به موجب آن متقاضیان بتوانند با داشتن شرایطی خود را بازنشسته کنند اما شرایط قانونی برای بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور چیست؟ این سوالی است که بسیاری از بیمه‌شدگان سازمان تامین اجتماعی همواره درصدد یافتن پاسخ آن هستند بر این اساس ابتدا باید تعریف دقیق مشاغل سخت و زیان آور را دانست.

کارهای‌ سخت‌ و زیان‌آور کارهایی‌ است‌ که‌ در آنها عوامل‌ فیزیکی‌، شیمیایی‌، مکانیکی‌ و بیولوژیکی‌ محیط‌ کار غیراستاندارد بوده‌ و‌ نیروی کار در اثر اشتغال‌ به این کارها دچار بیماری‌های شغلی و عوارض جسمی، روحی و روانی متعدد می‌شوند.

مطابق آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان آور کارهایی که در آنها کارگر مستقیما و مستمرا ً در معرض ارتعاشات، آلایندگی‌ها، حرارت و بخارات، مواد شیمیایی خطرناک، تنفس مواد مضرّ، نظافت و پاکسازی یا در مجاورت کوره‌های ذوب، مخازن سربسته و راهروهای سرپوشیده باشد جزو مشاغل سخت و زیان آور به شمار می‌روند. بر این اساس کارگران شاغل درکوره‌ پزخانه‌ها، معادن، کارگاههای ریخته‌گری، سمپاشی باغات و اماکن، حمل و دفن زباله و...در زمره کارهای سخت و زیان آور قرار می‌گیرند.

مهمترین شرط درخواست بازنشستگی در مشاغل چیست؟

کلیه بیمه شدگانی که حداقل 20 سال سابقه کار متوالی یا 25 سال سابقه کار متناوب در کارهای سخت و زیان آور را با پرداخت حق بیمه دارا باشند؛ می‌توانند بدون شرط سنی درخواست بازنشستگی خود را به سازمان تامین اجتماعی ارائه دهند یعنی به ازای هر سال، ۱٫۵ سال برای بیمه شده به عنوان سابقه محسوب و به همان نسبت هم از خدمات تامین اجتماعی بهره‌مند می‌شود؛ همچنین چهار درصد حق بیمه و مستمری به هنگام تقاضای بازنشستگی برای مدت مزبور محاسبه و از کارفرما مطالبه و وصول می‌شود؛به عبارتی از نظر سازمان تأمین اجتماعی، شرط اولیه و لازم برای برخورداری از مزایای این قانون، داشتن حداقل 20 سال متوالی و یا 25 سال کار پیاپی در مشاغل سخت و زیان‌آور است و در صورتی که بیمه شده فاقد شرط مذکور باشد دارای حقی در احتساب سنوات اشتغال خود به ازای هر سال معادل یک و نیم نخواهد بود.

نحوه تشخیص سخت و زیان آور بودن شغل با کیست؟

برای تعیین و شناسایی سخت و زیان آور بودن مشاغل، کمیته‌ای پنج نفره در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تشکیل می‌شود که سازمان تامین اجتماعی یک نماینده در بخش بیمه‌ای این کمیته دارد. بیمه شدگان و کارفرمایان متقاضی که احساس می‌کنند مشاغل آنها سخت و زیان آور است، می‌توانند مراجعه کرده و فرم درخواست خود را ارائه دهند تا در کمیته مورد بررسی قرار گیرد. کمیته استانی مربوط به شناسایی مشاغل سخت و زیان آور نیز در ادارات زیرمجموعه وزارت کار یا سازمان کار و آموزش فنی و حرفه‌ای تشکیل می‌شود و ریاست آن بر عهده مدیر کل کار است.

توالی و تناوب اشتغال چگونه محاسبه می‌شود؟

بر اساس آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور، برخی ایام چنانچه در فواصل اشتغال به کارهای سخت و زیان آور واقع شود به عنوان سابقه اشتغال در کارهای سخت و زیان آور محسوب می‌شود که این ایام شامل تعطیلات هفتگی،‌ تعطیلات رسمی، ایام مرخصی استحقاقی، ایام مرخصی ازدواج و فوت و ایام مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشکی است؛همچنین برخی ایام هستند که در صورت قرار گرفتن در فواصل اشتغال بیمه شده به کارهای سخت و زیان آور موجب زایل شدن توالی اشتغال وی در کارهای سخت و زیان آور نمی‌شوند که از جمله این ایام می‌توان به ایام خدمت وظیفه سربازی مشروط بر اینکه بیمه شده ظرف دو ماه پس از پایان خدمت به کار سابق خود برگشته باشد، ایام خدمت در جبهه که به تایید مراجع ذیصلاح رسیده باشد، غیبت غیرموجه حداکثر به مدت 10 روز در سال در مورد کارگاههای مشمول قانون کار که منجر به اخراج، انفصال موقت یا دائم نشده باشد و ایام استفاده از مقرری بیمه بیکاری مشروط بر اینکه بیمه شده قبل از اتمام یا بلافاصله پس از اتمام دوره مزبور در مشاغل سخت مشغول کار شده باشد.

در مقابل ایامی هم هستند که چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به کارهای سخت و زیان آور واقع شود، توالی اشتغال را از بین برده و موجب تناوب اشتغال می‌شود این ایام شامل : استفاده از مرخصی بدون حقوق به هر منظور و تحت هرعنوان، اخراج، استعفاء، انفصال و بازخریدی، اشتغال در مشاغل عادی، بیمه اختیاری، بیکاری بدون دریافت مقرری بیکاری، اشتغال در مشاغل آزاد و غیبت غیر موجه بیش از 10 روز در هر سال در کارگاههای مشمول قانون کار که منجر به اخراج، انفصال موقت و یا دایم شده باشد.

به گزارش ایسنا،‌ علیرغم اعلام شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور بر طبق آیین نامه مذکور و نحوه ارائه درخواست به سازمان تامین اجتماعی، متاسفانه اکثر متقاضیان بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور از دشواری‌ها، موانع و محدودیتهای پیش‌ رو و سنگ اندازی‌های ادارات تامین اجتماعی گله‌مندند به نحوی که غالب کسانی که 20 سال تمام سختی کار را به امید بازنشسته شدن به جان خریده و تحمل کرده‌اند باید چند سالی دوندگی را هم به آن اضافه کنند.

یکی از مشکلات متقاضیان بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور تغییر عنوان شغلی آنها است به عنوان مثال کارفرمایی تا چندین سال نام کارگر تراشکار خود را در لیست حق بیمه با عنوان کارگر رد کرده ولی بعد از آن به سمت تراشکار تغییر نام پیدا کرده است یا نام خبرنگاری که در یک روزنامه یا خبرگزاری شاغل بوده و نام او در لیست حق بیمه چند سالی به اسم خبرنگار رد شده اما از یک سال مشخص به بعد با سمت کارمند در لیست حق بیمه رد شده است و همین تغییر در عنوان سمت و نوع شغل در لیست بیمه موجب شده تا فرد در هنگام درخواست بازنشستگی با مشکلاتی مواجه شود و اداره بیمه از پذیرش این افراد به عنوان شاغلان مشاغل سخت و زیان آور خودداری کند لذا متقاضیان بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور باید به این موارد دقت و توجه کافی داشته باشند تا هنگام بازنشستگی به دلیل رفتار کارفرمایان خود دچار مشکل نشوند چرا که لیستی که از سوی کارفرما به ادارات بیمه ارسال می‌شود ملاک عمل است.

به گفته فعالان کارگری و کارشناسان بازار کار پراکنده بودن سوابق بیمه‌ای، غیر منظم واریز شدن لیست حق بیمه‌ها از سوی کارفرمایان، اعمال سلیقه در اجرای قانون، وجود تعاریف متفاوت از مشاغل سخت و زیان آور، مغایرت عنوان شغلی و تلاش برای اثبات هویت شغلی همه و همه از مشکلات پیش روی بیمه شدگان شاغلی است که به امید استفاده از مزایای بازنشستگی در مشاغل سخت راهی شعب تامین اجتماعی می‌شوند اما سرگردان و بلاتکلیف می‌مانند. به نظر می‌رسد که قانون مشاغل سخت و زیان آور روی کاغذ شیرین و فریبنده است اما وقتی پای عمل به میان می‌آید باید هفت خوان بازنشستگی را پیمود!

در همین زمینه حمید حاج اسماعیلی - کارشناس حوزه کار - به دشواری‌های بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور اشاره کرده و می‌گوید:وجود تفاسیر و برداشتهای متعدد و اعمال سلیقه‌های مختلف مانع از اجرای قانون مشاغل سخت و زیان‌آور و بهره‌مندی افراد از مزایای این قانون شده است.

او در پاسخ به این پرسش که چرا ادارات کار و صندوق‌های تامین اجتماعی علیرغم تصویب و ابلاغ قانون مشاغل سخت و زیان‌آور از اجرای آن سر باز می‌زنند؟ می‌افزاید: متاسفانه علیرغم ابلاغ قانون، به دلایل و تفاسیر متعدد نسبت به اجرای قانون تمکین نمی‌شود و سازمان تامین اجتماعی و کمیته‌های مشاغل سخت در ادارات کار نیز هر بار به یک بهانه از اجرای قانون طفره می‌روند و نظر و سلیقه متفاوتی ارائه می‌کنند به همین دلیل شخصا معتقدم که مجلس باید یکبار دیگر وارد عمل شود تا پرونده مشاغل سخت و زیان آور برای همیشه بسته شود و افرادی که در کارهای سخت و زیان‌آور سالها زحمت کشیده‌اند از مزایای این قانون بهره‌مند شوند.

اما این همه ماجرا نیست چرا که برخی محدودیتها در توالی و تناوب مشاغل سخت و زیان آور موجب شده تا بازنشستگی با مصوبات آن، به یک خواسته رویایی تبدیل شود به عنوان مثال بر اساس یکی از مواد قانون مشاغل سخت و زیان آور هر بیمه شده تنها 10 روز در هر سال حق غیبت موجه دارد و چنانچه بیش از 10 روز و فرضا به 11 روز تبدیل شود از حالت متوالی به متناوب تغییر می‌کند، در این صورت به جای 20 سال سابقه متوالی باید 25 سال متناوب در آن کار بازنشسته شود و در واقع وجود یک روز غیبت بیشتر، معادل 5 سال کار برای رسیدن به بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور قلمداد شده که این مدت در نوع خود زیاد است هر چند که در آیین نامه جدید مشاغل سخت و زیان آور این موارد اصلاح شده و ظاهرا با تغییرات و اصلاحاتی همراه شده است.

در همین راستا محمد حسین زدا - معاون فنی و درآمد سازمان تامین اجتماعی - از تسهیل در شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور خبر داده و شرط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور را پرداخت حق بیمه 4 درصد توسط کارفرمایان پس از اتمام کار عنوان کرده است.

وی با اشاره به اصلاح آیین‌نامه مشاغل سخت و زیان آور ابراز امیدواری کرده در صورت تصویب آن بخشی از مشکلات نیروهای کار متقاضی کاهش یابد.

زدا اشاره‌ای هم به جزییات آیین‌نامه جدید داشته و اظهار کرده است: براساس آیین نامه قبلی اگر فردی در سال 10 روز غیبت موجه داشت می‌توانست با 20 سال سابقه و بدون شرط سنی بازنشسته شود اما اگر فردی در سال 11 روز غیبت داشت به خاطر یک روز اضافه باید پنج سال بیشتر کار می کرد تا بازنشست شود به طوری که سنوات وی باید به 25 سال می‌رسید که تمامی این موارد در آیین نامه جدید اصلاح شده است.

به گزارش ایسنا، علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در چند روز گذشته از اصلاح آیین‌ نامه مشاغل سخت و زیان آور خبر داده و گفته است که بحث توالی مشاغل سخت و زیان‌آور نیاز به اصلاح آیین‌نامه داشته که این اصلاحات انجام شده و به زودی شرایط جدید مشاغل سخت و زیان ‌آور تصویب و ابلاغ می‌شود. در صورتی که آیین نامه مذکور حاوی تغییرات و اصلاحات چشمگیری بوده و محدودیتها در آن به حداقل رسیده باشد می‌توان امیدوار بود که شرایط بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان آور را برای متقاضیان آن تسهیل کرده است.

منبع :  ایسنا