هنرمندان صنعت آشیقی ایرانی با وجود برخورداری از تخصص و علم كافی متاسفانه در هیچ جایی معرفی و شناسایی نمی شوند، در صورتی كه شاعران و هنرمندان این صنعت در جمهوری آذربایجان برای خود شبكه های تلویزیونی مستقلی دارند كه از طریق آنها تبلیغ می شوند و با توجه به ارتباط كم رنگ شاعران با هنرمندان موسیقی آشیقی داخلی، هنرمندان ایرانی از شعرهای كشور آذربایجان تقلید می كنند و به صورت رایگان اشعار آنها در كشور ما تبلیغ می شود در حالی كه در این خصوص منابع غنی ادبی در سینه ها و كتاب های شعرای ایرانی محبوس شده است.

رسانه ها به ویژه صدا و سیما برای معرفی شاعران و هنرمندان موسیقی داخلی نقش تاثیرگذاری دارند و غفلت از این امر ضربه جدی به هویت ملت ما وارد می كند بطوریكه به تدریج شاهد از بین رفتن این صنعت در كشور هستیم.

بر اساس این گزارش، با توجه به اینكه مكان مناسبی برای ارائه موسیقی آشیق و ترویج آن در كشور وجود ندارد اكثر هنرمندان برای امرار معاش به كافه خانه های سنتی پناه می برند در حالی كه به گفته هنرمندان این عرصه ایجاد مجتمع فرهنگی هنری برای فعالان این عرصه ضروری است.

موسیقی آشیق از مهمترین حلقه های تعلق فرهنگی و هویتی ایران و جمهوری آذربایجان است

یكی از هنرمندان برجسته موسیقی آشیقی جمهوری آذربایجان در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینكه اتحاد هنرمندان موسیقی آشیقی باعث قدرتمند شدن این صنعت در دنیا می شود، اظهار داشت: اگر هنرمندان ایران و جمهوری آذربایجان با یكدیگر اتحاد داشته باشند، می توانند این صنعت را به صورت قوی برای تمام ملت های دنیا معرفی كنند.

ترمی خان قربان اف ادامه داد: بنده با ارائه موسیقی آشیقی در كشورهای اروپایی شاهد شگفت زدگی آنها از این هنر بوده ام و با وجود اینكه متوجه معنی اشعار ما نمی شدند اما این موسیقی غنی و سنتی آذربایجانی تاثیر بسیار مثبتی در آنها گذاشته بود.

این هنرمند موسیقی آشیقی كشور آذربایجان همچنین با بیان اینكه هنرمندان آشیقی ایران از لحاظ علمی قوی هستند، افزود: هنرمندان این صنعت با وجود اینكه در دانشگاه به صورت آكادمی تحصیل نمی كنند، از لحاظ علمی قوی تر هستند.

قربان اف با اشاره به مشكلات اصلی هنرمندان موسیقی آشیقی جمهوری آذربایجان گفت: در حال حاضر نوازنده های موسیقی سنتی ساز آذربایجانی و هنرمندان این عرصه در جمهوری آذربایجان با مشكلات زیادی مواجه هستند.

وی همچنین در ادامه افزود: بنده حدود دو سال است كه به علت وجود برخی مشكلات و محدودیت ها در برنامه های تلویزیونی شبكه های كشور آذربایجان حضور نمی یابم، چرا كه با وجود محدودیت ها نمی توانم خواسته های درونی خود و تجربیاتم را به بیننده ها انتقال دهم.

نوازنده ساز سنتی آذربایجانی منطقه بورچالی كشور آذربایجان ارتباط صنعتگران موسیقی آشیقی كشورهای آذربایجان و ایران را یكی از بهترین راه های تبادل اطلاعات با یكدیگر دانست و ابراز داشت: هنرمندان با ارتباط بیش تر با یكدیگر می توانند اطلاعات خود را به یكدیگر انتقال دهند.

قربان اف خاطرنشان كرد: بنده در كنار پدرم موسیقی آشیقی را به صورت تجربی یاد گرفته ام و از دیگر اساتید برجسته جمهوری آذربایجان نیز تجربه های زیادی كسب كرده ام و تنها با تحصیل در دانشگاه نمی توان یك موسیقی دان حرفه ای بود، بلكه باید در نزد اساتید مجرب و شایسته تجربه كافی كسب كرد.

وی اضافه كرد: هنرمندانی كه در نزد اساتید موسیقی به صورت تجربی آموزش می بینند، بیش از فارغ التحصیلان موسیقی در دانشگاه ها از علم مورد نیاز برای هنرنمایی در عرصه موسیقی آشیق برخوردار هستند.

هنرمند موسیقی آشیقی جمهوری آذربایجان با اشاره به كمرنگ شدن این موسیقی و جایگاه این صنعت در میان مردم منطقه به عنوان یكی از مهمترین حلقه های پیوند فرهنگی و هویتی آذری زبانها گفت: متاسفانه با رواج موسیقی بیگانه در این كشورها به تدریج موسیقی آشیقی جایگاه واقعی خود را به تدریج از دست می دهد و مردم نیز رغبت و استقبال كمتری به این موسیقی نشان می دهند.

قربان اف افزود: امروزه در دانشگاه ها آلات موسیقی دیگری برای نسل جوان آموزش داده می شود و متاسفانه آموزش حرفه ای در خصوص موسیقی آشیقی به دانشجویان ارائه نمی شود.

وی همچنین از برگزاری كنسرت مشترك هنرمندان موسیقی آشیقی در چند ماه آینده در تهران خبر داد و افزود: برگزاری كنسرت های مشترك هنرمندان آشیقی جمهوری آذربایجان و ایران باعث اتحاد هنرمندان این صنعت شده و بر قدرت آن می افزاید.

ریشه موسیقی آشیقی در منطقه قره داغ آذربایجان شرقی است

چنگیز مهدی پور یكی از هنرمندان موسیقی آشیقی آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان این مطلب اظهار داشت: وجود لهجه های خاص در منطقه ها مهمترین وجه تمایز موسیقی آشیقی است.

وی افزود: تمام مناطق برای خود آهنگ های مخصوصی دارند كه خاص خود آن مناطق محسوب می شود.

محقق و پژوهشگر موسیقی آشیقی آذربایجان شرقی با بیان اینكه ریشه و اساس این موسیقی در مناطق ترك نشنین ایران است، اظهار داشت: ریشه موسیقی آشیقی در منطقه قره داغ آذربایجان است، اما به علت بی توجهی مسئولان كشور و مردم این صنعت در یونسكو به نام كشور آذربایجان به ثبت رسید.

مهدی پور خاطرنشان كرد: در ۵۰ سال اخیر نام “قوپوز” به “ساز” تغییر یافته و با تغییر و تحولات در این عرصه امروز معنی و مفهوم گذشته موسیقی آشیقی از بین رفته است.

وی ابراز داشت: متاسفانه در حال حاضر هنرمندان موسیقی آشیقی در جایگاه واقعی خود قرار ندارد.

مهدی پور ادامه داد: بیش از ۲۰ سال است كه هنرمندان موسیقی آشیقی در آذربایجان شرقی به صورت تخصصی این هنر را آموزش می دهند و می توان گفت كه هنرمندان ما نسبت به هنرمندان كشور آذربایجان دارای علم و تخصص بیشتری هستند و به صورت اصولی این صنعت را ارایه می دهند.

وی همچنین در ادامه افزود: متاسفانه مردم آذربایجان شرقی به علت ناآگاهی از ارزش این موسیقی، از كنسرت های آشیقی استقبال زیادی نمی كنند در حالی كه آثار گروه موسیقی آشیقی دالغا كه به سرپرستی بنده كنسرت های بسیاری را در مكان های مختلف برگزار كرده است، به گفته هنرمندان دیگر كشورها دارای تازگی های خاصی است.

مدیران ناآگاه و كم سواد همیشه به حوزه های موسیقی فولكور ضربه زده اند

هنرمند موسیقی آشیقی آذربایجان گفت: در كشور ما حتی هنرستان های موسیقی جایگاه واقعی خود را به دست نیاورده است و انتخاب برخی از مدیران ناآگاه و كم سواد در مدیریت حوزه های موسیقی تاسف برانگیز است.

مهدی پور خاطرنشان كرد: تاكنون هیچ بستری در زمینه موسیقی در ایران ایجاد نشده است و آموزشگاه ها نیز با امكانات محدود توسط اشخاص به صورت خصوصی اداره می شوند.

هنرمند موسیقی آشیقی آذربایجان شرقی رسانه ها را مهم ترین مكان برای تبلیغ آلات موسیقی بیگانه دانست و افزود: متاسفانه مردم ما در كشور از آلات موسیقی سنتی و اصیل ایرانی و آذربایجانی بی خبر هستند، اما آلات موسیقی دیگر كشور ها را به خوبی می شناسند.

مهدی پور با بیان این مطلب اظهار داشت: متولیان امر با ایجاد محدودیت ها در چاپ اشعار باعث منتشر نشدن بسیاری از اشعار و سروده های قوی شاعران داخلی می شوند و چاپ اشعار به صورت گزینشی انجام می شود.

وی اضافه كرد: اكثر كنسرت های موسیقی آشیقی در كشور ضعیف برگزار می شود و تاكنون هیچ گونه تحقیق و پژوهشی در زمینه این موسیقی در ایران صورت نگرفته است.

ادبیات و موسیقی نشان دهنده هویت ملت هاست

علی خداداد مددلو یكی از هنرمندان موسیقی آشیقی آذربایجان شرقی با بیان اینكه مردم از اطلاعات و آگاهی كافی برخوردار نیستند، اظهار داشت: ادبیات و موسیقی نشان دهنده هویت هر ملتی است و اگر ملتی ادبیات و موسیقی مخصوص خود را نداشته باشد، هیچ جایگاهی میان دیگر ملت ها نخواهد داشت، ناآگاهی مردم و نداشتن اطلاعات كافی از هویت واقعی خود باعث مرگ تدریجی موسیقی می شود.

وی افزود: ترویج موسیقی عاشقی در كشور بدون آگاهی مردم و مسئولین امكان پذیر نیست و فعالیت های جزیره ای بی نتیجه خواهد بود.

نوازنده ساز سنتی قوپوز آذربایجان ناآگاهی مردم را عامل اصلی رواج موسیقی بیگانه در كشور دانست و افزود: ناآگاهی های مردم از هویت واقعی خود باعث افزایش قدرت استعمار می شود.

خداداد مددلو خاطرنشان كرد: حكومتهای استعماری و ایادی آنها به فكر از بین بردن هویت قومی وملی ما هستند و تا زمانیكه مردم به درجه خودشناسی نرسیده اند، این مشكلات یعنی بی هویتی و تقلید كوركورانه بیش از پیش در كشور رواج خواهد یافت.

وی همچنین در ادامه گفت: استعمار جهانی با بیان اینكه موسیقی مرز ندارد، قصد تحمیل موسیقی خود را به كشورهای دنیا دارد و اكنون ملت ما غریبان گیر موسیقی بیگانه غربی شده اند.

مدرس موسیقی عاشقی با اشاره به اهمیت ادبیات و موسیقی غنی ملت ها گفت: بدون توجه به ادبیات و موسیقی سنتی عاشقی حتی تاریخ نیز به صورت صحیح نوشته نمی شود.

خداداد مددلو اضافه كرد: مكتب خانه های موسیقی عاشقی در ایران فقط به آموزشگاه های محدود می شود.

آموزش علمی در جمهوری آذربایجان قطعا وجود ندارد

خداداد مددلو با بیان اینكه آموزش علمی در جمهوری آذربایجان قطعا وجود ندارد، اظهار داشت: هنرمندان موسیقی آشیقی جمهوری آذربایجان بیشتر در زمینه های فولكلور تلاش می كنند و به آموزش های علمی بی توجهی می كنند.

نوازنده ساز سنتی قوپوز آذربایجان شرقی همچنین در ادامه افزود: هنرمندان موسیقی آشیقی جمهوری آذربایجان حتی اشعار شعرا را به خوبی تلفظ نمی كنند اما هنرمندان ایرانی از نظر علمی از آنها قوی تر هستند و عملا نیز ما این امر را به آنها ثابت كرده ایم.

وی خاطرنشان كرد: متاسفانه به علت نبود بسترهای مناسب شاعرهای داخل كشور گوشه نشین شده اند در حالی كه هنرمندان موسیقی ما با وجود شاعران قوی داخلی به تقلید شعر از هنرمندان جمهوری آذربایجان می پردازند.

وی ادامه داد: با توجه به اینكه شعرای داخلی در خفا زندگی می كنند، هنرمندان موسیقی آشیقی نیز به ناچار از اشعار شاعران جمهوری آذربایجان استفاده می كنند.

آهنگساز موسیقی آشیقی افزود: اشعار هنرمندان موسیقی آشیقی جمهوری آذربایجان فقط تعریف طبیعت و توصیف زیبایی انسان هاست و مشكلات اجتماعی موجود در جامعه یه هیچ وجه در اشعار آنها یافت نمی شود.

خداداد مددلو با بیان اینكه موسیقی آشیقی از ایران به كشور آذربایجان روایج یافته است، اظهار داشت: هنرمندان ایرانی این موسیقی اصیل را به مردم جمهوری آذربایجان معرفی كرده اند و هنرمندان آنها هرگز نمی توانند با ما رقابت كنند، اما متاسفانه ما به صورت رایگان آنها را در كشور خود تبلیغ می كنیم.

دانشگاه های جمهوری آذربایجان از اعتبار خاصی برخوردار نیستند

وی با بیان اینكه دانشگاه های جمهوری آذربایجان از اعتبار خاصی برخوردار نیستند، اظهار داشت: این دانشگاه ها از اعتبار خاصی برخوردار نیستند، اما متاسفانه به علت نبود مكان مناسب آموزشی در كشور، هنرمندان این عرصه برای تحصیلات دانشگاهی به كشور آذربایجان سفر می كنند.

پژوهشگر و محقق موسیقی آشیقی ابراز داشت: هنرمندان نسل جدید موسیقی آشیقی ایرانی از نظر فنی و علمی قوی تر از هنرمندان دیگر كشورها هستند.

خدادا مددلو نبود تحصیلات دانشگاهی در ایران، عدم تبلیغ هنرمندان موسیقی آشیقی از طریق رسانه ها به خصوص صدا و سیما و ناآگاهی مردم از ارزش این صنعت را از مهم ترین مشكلات موسیقی آشیقی در كشور دانست.

وی همچنین در ادامه با اشاره به كتاب های چاپ شده خود گفت: آهنگ های مختلف موسیقی سنتی آذربایجان به صورت نت و در قالب كتابی با نام “قوپوزون ایلكین مكتبی” (اولین مكتب قوپوز) توسط بنده منتشر شده است.

تفاوت اصلی موسیقی آشیقی در كشورها فقط در لهجه های منطقه ای است

عیسی قاراخانلو یكی دیگر از هنرمندان موسیقی آشیقی آذربایجان شرقی با اشاره به تفاوت اصلی این موسیقی در كشورها مختلف گفت: موسیقی آشیقی هیچ تفاوتی با هم ندارد چرا كه این موسیقی برخواسته از یك منطقه است و تفاوت اصلی این صنعت فقط بستگی به لهجه محلی دارد كه در داخل كشور نیز هنرمندان هر استان با لهجه خود ساز آشیقی را می نوازند.

وی با بیان اینكه حدود ۱۶ سال است كه در زمینه های فولكلور، پژوهش و تحقیق صنعت آشیقی در جمهوری آذربایجان به فعالیت می پردازم، اظهار داشت: بنده با هدف تكمیل موسیقی آشیقی به جمهوری آذربایجان سفر كردم و در زمینه ادبیات، ضرب المثل ها، حكایت ها و داستان های موسیقی آشیقی به تحقیق و پژوهش می پردازم.

عضو خانه شاعران جمهوری آذربایجان همچنین در ادامه گفت: هنرمندان جمهوری آذربایجان در زمینه های موسیقی آشیقی و مقامی فعالیت زیادی می كنند و از شبكه های مختلف تبلیغ می شوند و از طریق رسانه های آنها مردم تمام كشورها با هنر و اشعار آنها آشنا می شوند و متاسفانه با توجه به اینكه در ایران بهایی به این صنعت داده نمی شود، اكثر هنرمندان موسیقی آشیقی از اشعار و داستان های هنرمندان جمهوری آذربایجان تقلید می كنند.

بی توجهی مسئولان به موسیقی آشیقی باعث كاهش استقبال نسل جوان شده است

عیسی قاراخانلو ابراز داشت: متاسفانه تعداد هنرمندان آشیقی ایرانی نسبت به سال های گذشته كاهش یافته است و بی توجهی و بی رغبتی مسوولان كشوری باعث بی میلی جوانان نسبت به این صنعت شده است.

محقق و پژوهشگر موسیقی گفت: تبلیغ هنرمندان در داخل كشور به خصوص از طریق رسانه ها به خصوص صدا و سیما ضروری است.

قاراخانلو همچنین در ادامه افزود: در جمهوری آذربایجان اكثر هنرمندان موسیقی آشیقی در شبكه های تلویزیونی مستقل این موسیقی را ترویج می كنند و به نوعی شاعران و هنرمندان تبلیغ می شوند، اما در صدا و سیمای داخل كشور حتی از نشان دادن ساز جلوگیری می كنند.

وی با ابراز تاسف گفت: با توجه به اینكه منطقه قره داغ خواستگاه اصلی این موسیقی است اما متاسفانه به دلیل بی توجهی های مسوولان ایرانی این صنعت به نام كشور آذربایجان در یونسكو ثبت شده است.

عضو خانه شاعران جمهوری آذربایجان با بیان اینكه پیشرفت موسیقی آشیقی در جمهوری آذربایجان خیلی ضعیف است، اظهار داشت: متاسفانه هنرمندان موسیقی آشیقی ایرانی برای ارایه هنر خود به كشور آذربایجان سفر می كنند، در حالی كه سواد علمی هنرمندان داخلی بیشتر از هنرمندان جمهوری آذربایجان است.

مجتمع فرهنگی هنری برای نوازندگان ساز سنتی آذربایجان ضروری است

قاراخانلو با بیان اینكه ایجاد مجتمع فرهنگی هنری برای نوازندگان ساز سنتی آذربایجان ضروری است، اظهار داشت: متاسفانه به علت اینكه مكان مناسبی برای هنرمندان صنعت آشیقی در آذربایجان شرقی وجود ندارد این هنرمندان نیز برای ارایه هنر خود به كافه خانه ها پناه می برند و هنر خود را در آن مكان ها ارایه می دهند و این امر به ارزش این موسیقی ضربه جدی وارد می كند.

وی خاطر نشان كرد: با توجه به محدودیت ها و موانع موجود برای اجرای كنسرت های موسیقی آشیقی در استان اكثر هنرمندان برای ارایه هنر خود به جمهوری آذربایجان می روند.

محقق و پژوهشگر موسیقی آشیقی گفت: در استان آذربایجان شرقی فقط برای هنرمندان موسیقی آشیقی اتحادیه ای تشكیل شده است كه در آن جا نیز هیچ پیشرفتی در زمینه صنعت آشیقی وجود ندارد.

قاراخانلو به استعدادها و توانایی های هنرمندان موسیقی آشیقی اشاره كرد و افزود:این صنعت در ایران به علت تخصص و علم هنرمندان در اوج قرار دارد و استعداد و علم نوازندگان ساز سنتی آذربایجان (قوپوز) در تمام دنیا بی نظیر است.

وی علت سفر خود را به جمهوری آذربایجان را تكمیل تحصیلات دانشگاهی عنوان كرد و گفت: در داخل كشور دانشگاهی در زمینه موسیقی آشیقی وجود ندارد و اكثر هنرمندان برای تحصلات دانشگاهی به جمهوری آذربایجان سفر می كنند.

عضو خانه شاعران جمهوری آذربایجان با بیان اینكه با آموزش در منازل این صنعت حفظ نمی شود، اظهار داشت: با آموزش در منازل و آموزشگاه های محدود این صنعت را نمی توان حفظ كرد، بلكه باید مكان مناسبی برای ترویج موسیقی آشیقی ایجاد شود.

قاراخانلو ادامه داد: متاسفانه به علت اینكه مردم ارزش و اهمیتی به موسیقی اصیل داخلی نمی دهند، موسیقی های غربی در داخل كشور رواج یافته است و خانواده ها نیز به این مسایل كاملا بی توجه هستند.

در جمهوری آذربایجان اسامی مكان ها و خیابان ها مزین به نام هنرمندان موسیقی است

وی خاطرنشان كرد: در جمهوری آذربایجان تمامی اسامی كوچه ها، بیمارستان ها و موزه ها به نام های هنرمندان موسیقی است، اما در ایران این فرهنگ رواج پیدا نكرده و ما برای بزرگان هنرمند خود ارزشی قائل نیستیم.

محقق و پژوهشگرموسیقی سنتی آذربایجانی گفت: در این استان نسل جدید هنرمندان موسیقی آشیقی و شاعران از نسل های قدیم نیز قوی تر است اما وجود برخی محدودیت ها برای هنرمندان باعث كاهش رغبت آنها می شود.

قاراخانلو اضافه كرد: برخی از هنرمندان آذربایجان شرقی به علت عدم حمایت مسوولان این موسیقی را ادامه نمی دهند و به دنبال شغل های دیگر برای تامین مایحتاج زندگی روزمروه خود هستند.

با توجه به اینكه ادبیات و موسیقی هر ملتی، هویت مردم آن كشور به حساب می آید، ضروری است كه متولیان امر با ترویج موسیقی اصیل ایرانی آشیق (آشیق) را از طریق رسانه ها به خصوص صدا و سیما، آن را برای مردم داخل كشور و همچنین دیگر كشورهای دنیا معرفی و تبلیغ كنند چرا كه با كمترین امكانات مانند ایجاد فضاهای مناسب،هنرمندان موسیقی آشیقی می توانند با ارایه هنر خود به دور از برخی حاشیه ها باعث جذب گردشگران خارجی به كشور شوند.

 

…………………………

 

گزارش از زهرا ناصران