متن اعلامیه جهانی حقوق بشر

مقدمه

از آنجا كه بازشناسی حرمت ذاتی آدمی و حقوق برابر و سلب ناپذیر تمامی اعضای خانواده ی بشری بنیان آزادی، عدالت و صلح در جهان است،

از آنجا كه بی اعتنایی و تحقیر حقوق انسان به انجام كارهای وحشیانه انجامیده به طوری كه وجدان آدمی را در رنج افكنده است، و پدید آمدن جهانی كه در آن تمامی ابناء بشر از آزادی بیان و عقیده برخوردار باشند و به رهایی از هراس و نیازمندی رسند، به مثابه عالیترین آرزوی همگی انسانها اعلام شده است، از آنجا كه بایسته است تا آدمی، به عنوان آخرین راهكار، ناگزیر از شوریدن علیه بیدادگری و ستمكاری نباشد، به پاسداری حقوق بشر از راه حاكمیت قانون همت گمارد، از آنجا كه بایسته است تا روابط دوستانه بین ملتها گسترش یابد، از آنجا كه مردمان «ملل متحد» در «منشور»، ایمان خود به اساسی ترین حقوق انسانها، در حرمت و ارزش نهادن به شخص انسان را نشان داده و در حقوق برابر زن و مرد هم پیمان شده اند و مصمم به ارتقای توسعه اجتماعی و بهبود وضعیت زندگی در فضای آزادترند، از آنجا كه «ممالك عضو»، در همیاری با «ملل متحد»، خود را متعهد به دستیابی به سطح بالاتری از حرمت جهانی برای حقوق بشر و آزادی های زیربنایی و دیده بانی آن كرده اند، از آنجا كه فهم مشترك از چنین حقوق و آزادیها از اهم امور برای درك كامل چنین تعهدی است،بنابراین، هم اكنون،

« مجمع عمومی »، این «اعلامیه جهانی حقوق بشر» را به عنوان یك استانده ی مشترك و دستاورد تمامی ملل و ممالك اعلان میكند تا هر انسان و هر عضو جامعه با به خاطرسپاری این «اعلامیه»، به جد در راه یادگیری و آموزش آن در جهت ارتقای حرمت برای چنین حقوق و آزادیهایی بكوشد و برای اقدامهای پیشبرنده در سطح ملی و بین‌المللی تلاش كند تا [همواره] بازشناسی مؤثر و دیده بانی جهانی [این حقوق ] را چه در میان مردمان «ممالك عضو» و چه در میان مردمان قلمروهای زیر فرمان آنها [تحصیل و] تأمین نماید.

تمام ابنای بشر آزاد زاده شده و در حرمت و حقوق با هم برابرند. عقلانیت و وجدان به آنها ارزانی شده و لازم است تا با یكدیگر برادرانه رفتار كنند.

همه انسانها بی هیچ تمایزی از هر سان كه باشند، اعم از نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، مذهب، عقاید سیاسی یا هر عقیده ی دیگری، خاستگاه اجتماعی و ملی، [وضعیت] دارایی، [محل] تولد یا در هر جایگاهی كه باشند، سزاوار تمامی حقوق و آزادیهای مصرح در این «اعلامیه»اند. به علاوه، میان انسانها بر اساس جایگاه سیاسی، قلمروقضایی و وضعیت بین‌المللی مملكت یا سرزمینی كه فرد به آن متعلق است، فارغ از اینكه سرزمین وی مستقل، تحت قیمومت، غیرخودمختار یا تحت هرگونه محدودیت در حق حاكمیت خود باشد، هیچ تمایزی وجود ندارد.

هر فردی سزاوار و محق به زندگی، آزادی و امنیت فردی است.

هیچ احدی نباید در بردگی یا بندگی نگاه داشته شود: بردگی و داد و ستد بردگان از هر نوع و به هر شكلی باید باز داشته شده و ممنوع شود.

هیچ كس نمی بایست مورد شكنجه یا بیرحمی و آزار، یا تحت مجازات غیرانسانی و یا رفتاری قرارگیرد كه منجر به تنزل مقام انسانی وی گردد.

هر انسانی سزاوار و محق است تا همه جا در برابر قانون به عنوان یك شخص به رسمیت شناخته شود.

همه در برابر قانون برابرند و همگان سزاوار آن اند تا بدون هیچ تبعیضی به طور برابر در پناه قانون باشند. همه انسانها محق به پاسداری و حمایت در برابر هرگونه تبعیض كه ناقض این «اعلامیه» است. همه باید در برابر هر گونه عمل تحریك آمیزی كه منجر به چنین تبعیضاتی شود، حفظ شوند.

هر انسانی سزاوار و محق به دسترسی مؤثر به مراجع دادرسی از طریق محاكم ذی‌صلاح ملی در برابر نقض حقوق اولیه ای است كه قوانین اساسی یا قوانین عادی برای او برشمرده و به او ارزانی داشته اند.

هیچ احدی نباید مورد توقیف، حبس یا تبعید خودسرانه قرار گیرد.

هر انسانی سزاوار و محق به دسترسی كامل و برابر به دادرسی آشكار و عادلانه توسط دادگاهی بیطرف و مستقل است تا در برابر هر گونه اتهام جزایی علیه وی، به حقوق و تكالیف وی رسیدگی كند.

۱. هر شخصی متهم به جرمی كیفری، سزاوار و محق است تا زمان احراز و اثبات جرم در برابر قانون، در محكمه ای علنی كه تمامی حقوق وی در دفاع از خویشتن تضمین شده باشد، بیگناه تلقی شود.

۲. هیچ احدی به حسب ارتكاب هرگونه عمل یا ترك عملی كه مطابق قوانین مملكتی یا بین‌المللی، در زمان وقوع آن، حاوی جرمی كیفری نباشد، نمیبایست مجرم محسوب گردد. همچنین نمی بایست مجازاتی شدیدتر از آنچه كه در زمان وقوع جرم [در قانون] قابل اعمال بود، بر فرد تحمیل گردد.

هیچ احدی نمیبایست در قلمرو خصوصی، خانواده، محل زندگی یا مكاتبات شخصی، تحت مداخله [و مزاحمت] خودسرانه قرار گیرد. به همین سیاق شرافت و آبروی هیچكس نباید مورد تعرض قرار گیرد. هر كسی سزاوار و محق به حفاظت قضایی و قانونی در برابر چنین مداخلات و تعرضاتی است.

۱. هر انسانی سزاوار و محق به داشتن آزادی جابه جایی [حركت از نقطه ای به نقطه ای دیگر] و اقامت در [در هر نقطه ای] درون مرزهای مملكت است. ۲. هر انسانی محق به ترك هر كشوری، از جمله كشور خود، و بازگشت به كشور خویش است.

۱. هر انسانی سزاوار و محق به پناهجویی و برخورداری از پناهندگی در كشورهای پناه دهنده در برابر پیگرد قضایی است.

۲. چنین حقی در مواردی كه پیگرد قضایی منشأیی غیرسیاسی داشته باشد و یا نتیجه ارتكاب عملی مغایر با اهداف و اصول «ملل متحد» باشد، ممكن است مورد استناد قرار نگیرد.

۱. هر انسانی سزاوار و محق به داشتن تابعیتی [ملیتی] است.

۲. هیچ احدی را نمی بایست خودسرانه از تابعیت [ملیت] خویش محروم كرد، و یا حق تغییر تابعیت [ملیت] را از وی دریغ نمود.

۱. مردان و زنان بالغ، بدون هیچ گونه محدودیتی به حیث نژاد، ملیت، یا دین حق دارند كه با یكدیگر زناشویی كنند و خانواده ای بنیان نهند. همه سزاوار و محق به داشتن حقوقی برابر در زمان عقد زناشویی، در طول زمان زندگی مشترك و هنگام فسخ آن هستند.

۲. عقد ازدواج نمیبایست صورت بندد مگر تنها با آزادی و رضایت كامل همسران كه خواهان ازدواجند.

۳. خانواده یك واحد گروهی طبیعی و زیربنایی برای جامعه است و سزاوار است تا به وسیله ی جامعه و «حكومت» نگاهداری شود.

۱. هر انسانی به تنهایی یا با شراكت با دیگران حق مالكیت دارد.

۲. هیچ كس را نمی بایست خودسرانه از حق مالكیت خویش محروم كرد.

هر انسانی محق به داشتن آزادی اندیشه، وجدان و دین است؛ این حق شامل آزادی دگراندیشی، تغییر مذهب [دین]، و آزادی علنی [و آشكار] كردن آئین و ابراز عقیده، چه به صورت تنها، چه به صورت جمعی یا به اتفاق دیگران، در قالب آموزش، اجرای مناسك، عبادت و دیده بانی آن در محیط عمومی و یا خصوصی است.

هر انسانی محق به آزادی عقیده و بیان است؛ و این حق شامل آزادی داشتن باور و عقیده ای بدون [نگرانی] از مداخله [و مزاحمت]، و حق جستجو، دریافت و انتشار اطلاعات و افكار از طریق هر رسانه ای بدون ملاحظات مرزی است.

۱. هر انسانی محق به آزادی گردهمایی و تشكیل انجمنهای مسالمت آمیز است.

۲. هیچ كس نمی بایست مجبور به شركت در هیچ انجمنی شود.

۱. هر شخصی حق دارد كه در مدیریت دولت كشور خود، مستقیماً یا به واسطه انتخاب آزادانه نمایندگانی شركت جوید.

۲. هر شخصی حق دسترسی برابر به خدمات عمومی در كشور خویش را دارد.

۳. اراده ی مردم میبایست اساس حاكمیت دولت باشد؛ چنین اراده ای می بایست در انتخاباتی حقیقی و ادواری اعمال گردد كه مطابق حق رأی عمومی باشد كه حقی جهانی و برابر برای همه است. رأی گیری از افراد می بایست به صورت مخفی یا به طریقه ای مشابه بر‌گزار شود كه آزادی رأی را تأمین كند.

هر كسی به عنوان عضوی از جامعه حق دارد از امنیت اجتماعی برخوردار بوده و از راه كوشش در سطح ملی و همیاری بین‌المللی با سازماندهی منابع هر مملكت، حقوق سلب ناپذیر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش را برای حفظ حیثیت و رشد آزادانه ی شخصیت خویش، به دست آورد.

۱. هر انسانی حق دارد كه صاحب شغل بوده و آزادانه شغل خویش را انتخاب كند، شرایط كاری منصفانه مورد رضایت خویش را دارا باشد و سزاوار حمایت در برابر بیكاری است.

۲. هر انسانی سزاوار است تا بدون رواداشت هیچ تبعیضی برای كار برابر، مزد برابر دریافت نماید.

۳. هر كسی كه كار می كند سزاوار دریافت پاداشی منصفانه و مطلوب برای تأمین خویش و خانواده ی خویش موافق با حیثیت و كرامت انسانی بوده و نیز میبایست در صورت نیاز از پشتیبانی های اجتماعی تكمیلی برخوردار گردد.

۴. هر شخصی حق دارد كه برای حفاظت از منافع خود اتحادیه صنفی تشكیل دهد و یا به اتحادیه های صنفی بپیوندد.

هر انسانی سزاوار استراحت و اوقات فراغت، زمان محدود و قابل قبولی برای كار و مرخصی های دوره ای همراه با حقوق است.

۱. هر انسانی سزاوار یك زندگی با استانداردهای قابل قبول برای تأمین سلامتی و رفاه خود و خانواده اش، از جمله تأمین خوراك، پوشاك، مسكن، مراقبت های پزشكی و خدمات اجتماعی ضروری است و همچنین حق دارد كه در زمان های بیكاری، بیماری، نقص عضو، بیوگی، سالمندی و فقدان منابع تأمین معاش، تحت هر شرایطی كه از حدود اختیار وی خارج است، از تأمین اجتماعی بهره مند گردد.

۲. دوره ی مادری و دوره ی كودكی سزاوار توجه و مراقبت ویژه است. همه ی كودكان، اعم از آن كه با پیوند زناشویی یا خارج از پیوند زناشویی به دنیا بیایند، می بایست از حمایت اجتماعی یكسان برخوردار شوند.

۱. آموزش و پرورش حق همگان است. آموزش و پرورش میبایست، دست كم در دروه های ابتدایی و پایه، رایگان در اختیار همگان قرار گیرد. آموزش ابتدایی می بایست اجباری باشد. آموزش فنی و حرفه ای نیز می بایست قابل دسترس برای همه مردم بوده و دستیابی به آموزش عالی به شكلی برابر برای تمامی افراد و بر پایه شایستگی های فردی صورت پذیرد.

۲. آموزش و پرورش می بایست در جهت رشد همه جانبه ی شخصیت انسان و تقویت رعایت حقوق بشر و آزادی های اساسی باشد. آموزش و پرورش باید به گسترش حسن تفاهم، دگرپذیری [تسامح] و دوستی میان تمامی ملتها و گروههای نژادی یا دینی و نیز به برنامه های «ملل متحد» در راه حفظ صلح یاری رساند.

۳. پدر و مادر در انتخاب نوع آموزش و پرورش برای فرزندان خود برتری دارند.

۱. هر شخصی حق دارد آزادانه در زندگی فرهنگی اجتماع خویش همكاری كند، از گونه های مختلف هنرها برخوردار گردد و در پیشرفت علمی سهیم گشته و از منافع آن بهره مند شود.

۲. هر شخصی به عنوان آفرینشگر، حق حفاظت از منافع مادی و معنوی حاصل از تولیدات علمی، ادبی یا هنری خویش را داراست.

هر شخصی سزاوار نظمی اجتماعی و بین‌المللی است كه در آن حقوق و آزادیهای مطرح در این «اعلامیه» به تمامی تأمین و اجرائی گردد.

۱. هر فردی در برابر جامعه اش كه تنها در آن رشد آزادانه و همه جانبه ی او میسر می گردد، مسئول است.

۲. در تحقق آزادی و حقوق فردی، هر كس می بایست تنها زیر محدودیت هایی قرار گیرد كه به واسطه ی قانون فقط به قصد امنیت در جهت بازشناسی و مراعات حقوق و آزادی های دیگران وضع شده است تا اینكه پیش شرط های عادلانه ی اخلاقی، نظم عمومی و رفاه همگانی در یك جامعه مردمسالار تأمین گردد.

۳. این حقوق و آزادی ها شایسته نیست تا در هیچ موردی خلاف با هدف ها و اصول «ملل متحد» اعمال شوند.

در این «اعلامیه» هیچ چیز نباید به گونه ای برداشت شود كه برای هیچ «حكومت»، گروه یا فردی متضمن حقی برای انجام عملی به قصد از میان بردن حقوق و آزادی های مندرج در این «اعلامیه» باشد^[۳].

جستارهای وابسته

منابع