اشاره:

مطبوعات زبان گویای مردم و چشم و گوش جامعه است. مطبوعات بعنوان بازتاب گرایشات مردم و خواستهای مردم عمل می كنند و چهره حیات منطقی و معقول جامعه را می توان در مطبوعات پویا مشاهده كرد.

در حقیقت این مطبوعات هستند كه بعنوان اهرم كنترل اجتماعی و آئینه تمام نمای واقعیت ها رفتار میكنند. در این شماره با آقای دكتر مهران تبریزی مدیر مسوول نویدآذربایجان در خصوص مسائل و مشكلات مطبوعات گفتگوی كوتاهی انجام دادیم كه به لجاظ اهمیت از نظر خوانندگان گرامی می گذرد.   

* گفتگو: هادی پناهی

آقای دكتر تبریزی ،در روزهای پایانی سال 92 قرار داریم خواستم در مجموع تحلیل شما  را در عر صه مطبوعات جویا شوم.این سال چگونه گذشت؟

اگر بخواهیم روز شماری از سال 92 را بیان كنیم  یك كتاب حجیمی میشود. 5 ما اول سال 92  برای همه ما  روزهای نفس گیری بود. جو انتخابات ریاست جمهوری بر تمامی عرصه ها سایه افكنده بود.رقابت جناحها برای  حفظ و یا بدست گرفتن قدرت در جامعه  روز به روز شكل صعودی بخود میگرفت و همه در انتظار نتایج انتخابات بودند. و در نهایت دكتر روحانی با رای اكثریت مردم پیروز این انتخابات شد.پیروزی ایشان با آن وعده های انتخاباتی سطح توقعات جامعه را در تمامی عرصه ها بالا برد.مردم انتظار دارند در كمترین زمان تمامی مشكلات حل شود. ولی این شدنی نیست.آبادانی ایران با آن همه ویرانی 8 سال گذشته در دولت احمدی نژاد به همین سادگیها و در محدوده زمانی اندك غیرممكن است.در عرصه مطبوعات نیز روال بر همین منوال است. 

اركان مطبوعات مستقل و نقاد  در دولت قبلی تََََرك خورده است و كوچكترین انتقاد را بر نمی تافتند. مطبوعات حامی و فرمایشی و آنهایی كه در صف قدرت بودند رشد روز افزونی بخود گرفت و مطبوعات مستقل نیز به حاشیه رانده شد.اما در این 7 ماه آخر سال 92 با روی كار آمدن دولت دكتر روحانی سایه  جو امنیتی و سیاسی تا حدودی از روی مطبوعات كم شده  و البته  تا رسیدن به وضعیت ایده آل، فرسنگها راه داریم.

شما به مطبوعات فرمایشی اشاره كردید منظورتان از واژه فرمایشی چیست ؟

ببینید مطبوعات كشور ما یك سابقه 170 ساله دارد و این سابقه كمی نیست ولی متاسفانه مطبوعات در جامعه ما هنوز نهادینه نشده و در طول تاریخ و در تمامی حكومتها مطبوعات دستخوش تغییر و تحول  شده  است.

هستند افرادی كه در صدند  تا از پله های مطبوعات، خودشان را به حلقه قدرت متصل كنند. و یا در صدد رانت خواری از دولت هستند. اینان با تعریف و به به و چه چه گفتن هایشان و با عملكردهایشان اساس مطبوعات را بسمت خود سانسوری سوق می دهند و در حقیقت حقوق ملی ، امتیاز حریت ، آزادی  ، آزاد اندیشی و آزاد منشی در عرصه فرهنگ و اطلاعات نوین و پویا را به نیستی می كشانند. در حالی كه رسالت مطبوعات تعریف از قدرت نیست بلكه منتقد قدرت است.دولت و در یك كلام قدرت به حد كافی برای تعریف و تمجید از خودش دارای ابزارها و تریبونهای  كافی هست.ارگان خاص خودش را هم  دارد و اینكه در عرصه مطبوعات عده ای دنباله رو قدرت باشند با روح مطبوعات سازگاری ندارد.و من  قطعا زایش مطبوعات فرمایشی را در جهت محدود كردن مطبوعات مستقل و نقاد می دانم  و یك آفت خطرناكی در عرصه مطبوعات  تلقی می كنم.

اخیرا در بین فعالان رسانه ای و حتی درفضاهای  مجازی بحثی در خصوص هدیه های چند ده میلیونی توسط  آخرین استاندار دولت احمدی نژاد صورت گرفته است نظرتان در این خصوص چیست؟

ببینید من همیشه گفته ام، دولتهایی كه خواهان توجه به آزادیهای مدنی و سیاسی و... هستند  به حمایت از مطبوعات توجه ویژه ای می كنند و آنهم بدون چشمداشت.چون آنچه كه می دهند از بیت المال است منتی بر كسی نیست. ولی بدون در نظر گرفتن پارامترهای حرفه ای ،  با پنهان كاری ، گزینش برخی ها و حذف افراد برجسته و با سابقه و اینكه خود را قیوم مطبوعات بدانند و هر آنچه كه خود دوست دارند را انجام دهند و مخصوصا  این حمایتها، وقتی  رنگ جناحی  بخود بگیرد و آنهم با چشمداشتهای خاصی صورت  بپذیرد محل اشكال است.

یعنی شما اقدام استاندار سابق  آذربایجان غربی در حمایت از برخی مطبوعات را صحیح نمی دانید؟

عرض كردم اینكه ایشان  فقط عده  خاصی  را جمع كند و با اهداف سیاسی آنهم از محل اعتبارات فرهنگی چنین بذل و بخشش هایی را انجام دهد محل شائبه است.اگر كار ایشان صحیح می بود چرا این كار را در پشت پرده و بصورت گزینشی انجام داده است؟ و اگر كار آقایان ایرادی ندارد بیایند لیست آنهایی كه مشمول مرحمت استاندار قبلی بودند را به صراحت اعلام كنند و بگویند چه میزان و مبلغی را به افراد مورد نظر خودشان پرداخت كرده اند.

نقش آقای جلال زاده استاندار سابق آذربایجان غربی در توسعه مطبوعات این استان را  چگونه ارزیابی می كنید.

بهر حال ایشان از سمت خود كنار گذاشته شده اند و الان هم اینجا نیستند و اینكه ما یك طرفه پشت سر ایشان حرف بزنیم و تحلیل كنیم زیاد منطقی بنظر نمی رسد ای كاش ایشان می بودند و رو در رو این مسائل را مطرح می كردیم.و آنهم  حق دفاع از خود ش را داشتند. ولی اگر بخواهیم منصفانه عملكرد ایشان را ارزیابی كنیم من به صراحت تمام می گویم  تا كنون ،آذربایجان غربی به مانند ایشان در طول بعد از انقلاب ، ضعیف ترین  استانداری را در عرصه توجه به  مطبوعات، بخود ندیده بود.

برای چنین ادعایی مصداق هایی را می توانید ذكر كنید.

البته مصداق كه زیاد است. من نمی خواهم وارد حوزه های دیگر بشوم كه بحث به درازا می كشد كافی است به آمارهای بیكاری، میزان رشد و توسعه كشاورزی و صنعتی و... نظری بیاندازید دیگر كفایت می كند. ببینید عدم بهره‌مندی از وجود مدیران توانمند، كارآمد، متخصص در ادارات  تابعه  طی سالهای اخیر، به  ایجاد چالش‌های عمده‌ایی در حوزه مطبوعات را سبب شده است كه چرخه معیوب و توسعه نیافتگی مطبوعات را كامل نموده است. تجربه سالهای گذشته گواه بر این مدعاست كه برخی مدیران این استان در ایجاد فضای غیر رقابتی و رواج رابطه بازی و فامیل‌گرایی وبا  اعمال دیدگاههای سیاسی در جهت فربه كردن برخی نشریات به به گو و چه چه گو و حذف و به حاشیه راندن  نشریات مستقل و منتقد تلاشهای جدی كرده اند.حمایتهای كلان از برخی نشریات و روانه ساختن حجم زیادی از آگهی های دولتی ادارات و شهرداریها و... بسوی این قبیل نشریات صرفا بمنظور به حاشیه راندن نشریات مستقل و منتقد  صورت گرفته است.

 همه می دانند كه نشریات ازنظر مالی از  محل آگهی های دولتی و خصوصی دوام پیدا می كنند امروزه به جرأت می‌توان گفت كه كمتر نشریه‌ای یافت می شود كه بی نیاز از آگهی باشد، ولی در استان آذربایجان‌غربی از وجود بركات دولت عدالت محور و قانون مدار دولت قبلی و  عنایت مدیران به اصطلاح شایسته، شرایطی  ایجاد شده كه چشمه حیات مطبوعات برای برخی مقربین شرشر می‌كند و برای بعضی‌ها چكه چكه !!

با این اوضاع و احوال نشریات مستقل و منتقد  می توانند تنفس كنند تا در این میدان نابرابر قد علم كنند؟ آیا به بقا و ادامه حیات آنها می‌توان امیدوار بود؟!

آقایان بیایند آمار بدهند درآمد نزدیك به یك میلیارد تومانی حاصل از درآمد آگهی‌های دولتی در سال گذشته به جیب چه كسانی  و كدام نشریات سرازیر شده است؟

پشت پرده مصلحت اندیشی آقایان  ،چه عوامل و چه دستهای پنهان و آشكاری، در این ماجرا می‌توان سراغ گرفت؟

وقتی نشریات از این وضعیت نابرابر و تقسیم غیر عادلانه آگهی‌های دولتی می‌نالند و دهها بار در میز گردهها ویادداشتهای مطبوعاتی به عواقب مخرب آن اشاره می شود، مدیران این استان حق دارند به  ریش اصحاب مطبوعات بخندند!! و این چنین نشریات را زمین‌گیر نمایند!!

نقش اداره ارشاد در ساماندهی آگهی های دولتی چیست؟

بر اساس بند 2 ماده 5 قانون وظایف ارشاد اسلامی  مصوبه مجلس ،كلیه آگهی های دولتی می بایست توسط ارشاد توزیع شود. ولی به لحاظ برخی ملاحظه كاریهای استاندار قبلی  و سفارشات آقایان ،روالی ایجاد شده است كه متاسفانه برخی ادارات قانون را براحتی دور می زنند در حالی كه ادارات قانونا موظفند آگهی های خودشان  را ازطریق اداره ارشاد و با اولویت بر نشریات محلی نسبت به درج آن اقدام نمایند ولی قانون گریزی برخی ادارات بدعت نامباركی را در عرصه مطبوعات ایجاد كرده است.

 من بارها تاكید كرده ام كه در سایه كوتاهی اداره ارشاد ، و قانون گریزی برخی مدیران  ادارات سبب شده كه دلال بازی در عرصه مطبوعات رونق یابد و اینگونه به اصطلاح  برخی مطبوعاتیان قد بكشند، خصوصا آنهایی كه هنوز نمی دانند زمین بدور خورشید می گردد.

من متاسفم كه متولیان فرهنگ و ارشاد این استان نیز در گرداب بی‌توجهی‌ها و در جریان موافق جو ایجاد شده گرفتار شده‌اند و اگر لااقل وجدانی داشتند سكوت خود را می‌شكستند و اعتراف می‌كردند كه در این 4 سال اخیر  چه بر سر نشریات آورده‌اند؟ و آن كه حداقل وجدانی داشت و تعهدی، آنگاه كه لب به اعتراف و اعتراض می  گشود با غضب و خشم والی پیشین مواجه می گشت.

  همگان نیك می دانند كه درٱمدهای مطبوعات از وجوه حاصل از چاپ آگهی‌ها و فروش نشریه حاصل می شود و با توجه به بالا بودن هزینه‌های كاغذ و چاپ ، درآمد حاصل از فروش، تكاپوی حتی نیمی از هزینه‌های انتشار نشریه را نمی‌دهد؛ فلذا برای ادامه حیات یك نشریه، جذب آگهی امری ضروری و اجتناب ناپذیر است. و اگر در شرایط منصفانه و فارغ از بكارگیری اهرم فشار، رابطه بازی، فامیل‌گرایی، سلیقه گرایی مدیران‌ دولتی، فقط بر مبنای تیراژ و تأثیر گذاری مطبوعات به آنها تزریق شود می‌توان امیدوار بود در عرصه نشریات رقابتی سالم و مفید جریان یابد و دست اندركاران مطبوعات بتوانند سرپا بایستند و آن كسی موفق است كه تلاش می‌كند و در جهت پر محتوا نمودن جریده خود و جذب مخاطبین قدم برمی دارد، اما دریغا كه چنین چیزی نیست و آنچه كه سرنوشت مطبوعات را رقم می‌زند در اغلب موارد روابط است نه ضوابط.